Doğa ve Öznellik & Cahız’ın Ahlak Düşüncesi Hakkındaki Yorumlar

Cahız hakkında yapılan kaliteli tek çalışma diyebiliriz.

Türkçe'de Cahız üzerine yapılan ilk ciddi çalışma.

Eser çok kaliteli bir eser. Başlığıktaki öznellik kelimesini şahsiyet karakter olarak anlayabilirsinz. Arapçada "şahsiyyet" gibi. "Şahsiyyet" hem karakter hem de kişisel anlamına geliyor. Yazar da Câhız'ın ahlak felsefesinin Platoncu ahlak felsefesinde olduğunun aksine indirgemeci değil öznel bir ahlak anlayışının dolayısıyla kişilik-şahsiyet anlayışının olduğunu savunmaktadır. Kısaca Yazar, Cahız'ın felsefesinde tabiat ve öznellik-karakter ilişkisini inceliyor.
Zaten Câhız literatürünün bizatihi azlığı yanında Câhız'ın ahlak görüşlerine ait literatür hiç yok gibi. Bu anlamda kitap çok nadide ve biricik bir eser.

Yazar, Cahız'ın ahlak felsefesini, O'nun eserlerinden yola çıkarak kimi zaman alıntılarla okuyuca sunmaktadır. İnsanın doğası gereği sahip olduğu temel eğilimlerin yadsınmaması gerektiği, onların ahlakın oluşumunda etkisinin öneminden bahsetmektedir. Şehvet-akıl ilişkisi bağlamında -birinin eksikliği birinin fazlalığı veya denge durumu gibi- insanın ahlakını derecelendirmektedir. İnsanın gayesinin mutluluk değil sevinç olduğunu belirtir. Bu noktada insanın gayesi ile şükür kavramını bağlar. Platon ve Aristoteles gibi filozofların görüşleri ile de zaman zaman kıyaslamalar yaparak Cahız'ın onlardan ayrıldığı yönleri vurgulamaktadır. Ayrıca Cahız'ın düşüncesinde insanın ikinci doğasını kazanması için neler yapması gerektiğine dair açıklamalara da yer verilmektedir. Ahlak felsefesi alanında yazılmış olan bu eserin dili gayet açık ve anlaşılırdır.