Aleviler niçin katledilecek bir inanç grubu olarak görüldüler! Mansur, Baba İlyas, Nesimi, Kalender Çelebi, Pir Sultan niçin katledildi! Dersim, Maraş, Çorum, Sivas katliamları niçin yaşandı! Fetvalar niçin verildi, fermanlar niçin düzenlendi! Kimler örgütledi, kimler uygulamaya koydu!
Bu sorulara herkes kendi bulunduğu yerden ve konumdan bakarak farklı cevaplar verebilir. Kimileri yaşananları mazur gösterip dönemin ve koşulların gereğiydi diye nitelerken, kimileri yaşananların bir katliam olduğunu ifade edebilir.
Ben bu kitapta, yaşanan katliamlara tarihsel ve siyasal perspektiften değil, kültürel açıdan bir yaklaşım sergilemeye çalışacağım. Zira bu katliamların temelinde farklı olmanın yattığına inanıyorum. Bu farklılık o kadar rahatsız edici ki sonuçları katledilmelere kadar varıyor. Evet, Alevilik farklı ve kendi başına bir inanç. Bu kendi başına ve farklı olma durumu kabul edilemediği için, çeşitli bahanelerle Aleviler katlediliyor.
Bu katlediliş kimi zaman Alevilerin madden ortadan kaldırılması şeklinde gerçekleştirilirken kimi zaman inancın ve kültürün yok edilmesine yönelik bir eylem bütünlüğünde planlanıp yürütülüyor. Peki, Alevileri hâkim dini anlayıştan ayrı kılan ne? Özet cümleler halinde sıralayalım.
Aleviler:
Hak Muhammed Ali birliğine inanıyorlar.
Enel Hak diyor, Hakk’ı insanda görüyorlar.
“Katli Vaciptir” ALEVİLER
İnsanı kâmil yaratma çabaları var.
Kadın erkek birlikte ibadet ediyorlar.
Cem evlerinde ibadet ediyor, camiye gitmiyorlar.
İmamlara uymuyor, ocaklarına ve dedelerine bağlanıyorlar.
Saz çalıyor, deyiş, düvaz nefes, tevhit, farklı içerikte miraçlama söylüyor, semah dönüyorlar.
Aşığın sözü Kur’an’ın özü diyor, bağlamalarını telli Kur’an olarak niteliyorlar. Cemlerinde ayrıca Kur’an okumaya ihtiyaç duymuyorlar.
Mitolojilerini kendi algılayışlarına göre şekillendiriyorlar.
Çerağ uyandırıyorlar ve sırlıyorlar. (Birilerine göre ise mum söndürüyorlar.)
Cemlerde kurban tığlayıp, lokma dağıtıyorlar. Rızalık alınmamış lokma yemiyorlar.
Rıza şehri ütopyaları var.
Dolu, dem almayı haram saymıyor, “Ehline helaldir na ehle haram” diyorlar.
İkrar veriyor, senede bir görülüyor, soruluyor (pençeden, tarikten geçiyor), musahip tutuyorlar; ikrarlarını ömür boyu bozmuyorlar.
Düşkünlüklerini kaldırıyor, müşküllerini hallediyor, öte dünyaya işlerini bırakmıyorlar.
Ölmeden önce ölüyorlar.
Cennet, cehennemi bu dünyada biliyorlar.
Hakk’a yürüyor, sır ediliyor, dardan indiriliyorlar.6 7
Piri ER
Alevilerin katledilmelerine ilişkin nedenlerin başında bahsettiğimiz bu farklılıklar yer alıyor.
Bu kitapta, Alevilerin katledilmeleri ile ilgili fermanlar yanında, katledilmelerine ilişkin fermanlara gerekçe oluşturan kimi konular, başlıklar halinde değerlendirilmeye çalışılacaktır. Bu kapsamda yer alan, yukarıda bahsettiğimiz konuların bir bölümü daha önceki kitaplarımız olan “Direnen Kültür Anadolu Aleviliği” ve “Yaşayan Alevilik” adlı kitaplarda işlenmiştir. Bu kitabımızda ise yeni başlıklar ele alınacaktır.
Piri ER
