E-Dergi

Yazarın diğer kitaplarından ilgiyle okumuştum. Çok da tür tercihlerim arasında olmasa da “nasıl bir aşk serüveniymiş ki bu?” merakıyla bu kitabı da okuma listeme aldım.

Romanın bitimindeki “aşk ve müze” başlıklı sonsöz yazısında; kitaba yapılan eleştiriler üzerine, sayın yazar şu önemli hatırlatma notunu düşmüştür: “Aşkı hepimiz kendi sınıfımız, cinsimiz, kültürümüz, ülkemiz, hatta dinimize göre yaşarız. Romandaki aşk, yirminci yüzyılın ikinci yarısında, İstanbullu yukarı sınıf bir beyefendinin aşkıdır. Okurun aşk hakkındaki düşüncesinin de Kemal'inkinden daha zengin ve derin olacağını da romanı yazarken tahmin ediyordum. Roman yayımlandıktan sonra bazı okurlar Kemal'in bencilliğinden şikâyet ettiler, onun hiç de “romantik” ya da “duygusal” olmadığını dile getirdiler. Başka okurlar ise hikâye ilerledikçe çektiği acılar sayesinde Kemal'i affettiler, hatta onu "romantik" buldular. Ben bu iki duyguyu da yerinde buluyorum.”

Sayın yazarın bu açık sözlü, tutarlı ve dürüst yaklaşımı övgüye değer. Okurların da tüm önyargılardan sıyrılabilmesi için, kitabı okumadan önce, bu hatırlatma notunu dikkate almalarını öneririm.

Bu noktadan sonraki yapacağımız eleştiri, öneri ve gözlemlerin muhatabı yazar değil, çoğunlukla romanın kahramanları olacaktır. Çünkü yaşam tarzlarıyla rol model olarak, tercihlerimizi etkilemek isteyen özne onlardır. Romancı ise gördüğünü, gözlemlediğini, yaşadığını edebi dille bize aktaran, yorumlayan kalem ehlidir. Belki de bu tespitlerimiz, başka bir roman kurgusuna ilham kaynağı olacaktır.

Öncelikle kitap okurunun birikimi, beklentisi, donanımı, profili, toplumsal aidiyeti, coğrafi konumu; her alanda olduğu gibi, kitap tercihlerine de etki etmekte ve yansımaktadır. Okurluk ve yazarlık süreci boyunca; yalnızca roman, öykü, anı ve masallara odaklananlar olduğu gibi, sosyal ve fen bilimleri ile bu çeşitliliği çoğaltanlar da vardır.

Benim medeniyet anlayışım, anlam arayışım ve kültürel tercihime göre; özellikle aşk romanlarıyla ömür tüketmek, hem bireyi hem de toplumu, mutluluk ve huzur açısından yanılgıya/hüsrana sevk edecektir. Maksat yalnızca kurgu/roman okumak ise; Toprak Uyanırsa, İnsan Neyle Yaşar?, Beyaz Zambaklar Ülkesi, Don Kişot, Sofie’nin Dünyası, Simyacı, Körlük, Mutluköy, Adalet Sevdam Benim vb. eserlere mesafeli durmak da; bir yanımızı kör/topal/sağır yapabiliyor. Buradan hareketle, romanın başkahramanı Kemal Bey’in yaşam tarzı, anlam arayışı, beklenti ve tercihlerini, davranışlarını ben de itici bulanlar arasındayım. Fakat yaşadığımız yerkürede “bu tür insanlar da varmış” gözlemini yapabilmek için okumak zorundaydım. 2014 yılında aramızdan ayrılan bir fizik profesörü olan Uğur Büget’in “Rum Kızı Aliki” adlı 120 sayfalık aşk romanını daha içten, duygusal ve iz bırakıcı buldum açıkçası.

Roman kurgusu içerisinde; Kemal’in tercih ve davranışlarına karşı çıkan, onu eleştiren bir karakterin olmaması; tüm olumsuz yaşam tarzının rol modele dönüşme riskini taşımakta, her karar ve uygulamasını makul, etik ve meşru kabul edilme algısı oluşturmaktadır. Sonuçta kitabın okurları arasında bu ayrımı yapamayacak ergen bir kitlenin olduğu da göz ardı edilmemeliydi. Daha realist, objektif ve toplumcu bir kaygıyla, böyle bir sorgulayan/denetleyen bir roman karakterinin olmamasını eksiklik olarak görüyorum. Bu eksikliği bir okur gözlemiyle ne kadar tanımlayabilirim/tamamlayabilirim bilemiyorum fakat kurguyu bir psikolog, bir sosyolog, davranış bilimci tahlil etseydi, umarım daha akademik düzeyde çıkarımlar keşfederdi.

Elbette her bireyin yaşadığı, tattığı, özlediği, gözlediği aşk türleri çeşitlilik arz eder. Gözlem ve bilgi olmadan; bilinç, yorum ve bilgeliğin kapısı aralanmaz. Aşk deyince ilk etapta zihnimizde; ilahi, insani, cismani, nefsani, platonik, romantik, tutkusal, mantıksal, idealist vb. türleri canlanacaktır.

Mademki konumuz, karşı cinsten birine olan sevgimizin aşka dönmüş halidir. Kültür, sanat, bilim ve müzikten beslenen bir okur/yazar olarak, türkü ve şarkılardan yaptığım alıntılarla, aşkı zihnimde ve gönlümde canlandırmak istiyorum:
“Aşk kâğıda yazılmıyor Mihriban”; “Sana olan duyguları bir bilebilsen Anlatabilsem, belki severdin. Ah le yar yar”; “Nasıl metheyleyim sevdiğim seni, İstanbul Bursa’yı değer gözlerin”; “Tanrı’dan diledim bu kadar dilek. O yârin yüzünü bir daha görek”;
“Sanki billûr bir pınar, kahverengi gözlerin”; “Haticem saçlarını dalga dalga taratmış. Tanrı bizi topraktan, onu nurdan yaratmış”; “Güzel ne güzel olmuşsun görülmeyi görülmeyi”; “Muhabbet bağına girdim bu gece”; “Yeşil gözlerinden muhabbet kaptım”; “Ada sahillerinde bekliyorum”;
“Gülünce gözlerinin içi gülüyor, kendimi senden alamıyorum”; “Silemezler gönlümden, ne aşkımı, ne seni”; “Dargın ayrılmayalım, diye koştum sana dün”; “Sevmekten kim usanır, tadına doyum olmaz”; “Gitmesin gözlerinden, pırıl pırıl arzular”; “Kara gözlüm efkârlanma gül gayrı, ibibikler öter ötmez ordayım”; “Mehtaplı gecelerde, hep seni andım”; “Seninle cehennem ödüldür bana, sensiz cennet bile sürgün sayılır”; “Ben gurbette değilim, gurbet benim içimde”; “Bir ilkbahar sabahı, güneşle uyandın mı hiç”; “Aşkımı bir sır gibi senelerdir sakladım. Geceleri rüyamda ismini sayıkladım”;
“Gizli aşk bu söyleyemem, derdimi hiç kimseye”; “Duydum ki unutmuşsun, sözlerimin rengini”; “Gözlerin bir içim su, içim yandı doğrusu”; “Seni görmem imkânsız, rüyalarım olmasa”...

Evet, bu ve buna benzer müzik eserlerinde işlenen temalar da aşkı betimliyor, roman kurgusundaki de. Elbette buralardan beslenenlere, romandaki aşk serüveni; yavan ve yetersiz gelecektir. Mademki sıradan bir aşk hikayesi kurgulanmış; yazarın kendi tercihidir, fakat kitabın adı keşke ‘Mahcubiyet Müzesi’ olsaydı. Belki o zaman daha yüce bir aşk, kutsal bir atmosfer olduğunu keşfeder ve okurlar bu durakta takılıp kalmazdı.

“Dudak, döşek, kadeh” üçgeninde dolaşan cinsel haz eksenli, cismani, yüzeysel aşk betimlemeleri; hiçbir kutsal duyguyu tutuşturmuyor, saman alevi gibi sönüp gidiyor. Kemal’in nişanlandıktan sonra, ayrıca yeni reşit olmuş bir sevgili edinmesi; her uğradığı limanda, yeni bir metres edinen doyumsuz/hovarda bir kaptan izlenimi uyandırıyor. Elbette ahlak zabıtası gibi bir görev, yetki ve fonksiyonumuz yoktur. Fakat zihinsel, bireysel ve ekonomik bağımsızlığını kazanamamış şahsiyetlerin, geçici aşk maceraları ile oyalanması, kendileri için hüsran, toplum için tahripkâr sonuçları olacaktır.

Elbette insanın monoton yaşamdan sıyrılıp, sıra dışı, aykırı eylem/tercih ve yönelimleri olmalıdır. Tutarlılık, kabul edilebilirlikle buluşabilen; kültür, sanat, estetik, etik, doğal yaşam kriterleriyle tartılabilen bir tercih olması arzu edilir. “Vur patlasın, çal oynasın” formunda, hiçbir sınır tanımayan bir yaşam tarzı, Lale Devri’ne bile rahmet okutan bir yaşam tarzı, aile bağlarını zayıflatacak ve toplumda çok farklı alanlarda olumsuz etkiler/tepkiler oluşacaktır.

Okuduğum bir eser bana; ruh coşkusu, sevgi atmosferi, aşk ahlakı, bilgi birikimi, bilinç enerjisi, özgüven, moral-motivasyon, yaşam sevinci, yaşatma arzusu, toplumsal dayanışma, umut, cesaret aşılıyor mu, hangi yarama nasıl bir merhem sunuyor? Bu soru ve sorgularıma cevap veremeyen bir eser; içeriği ve üreticisi kim olursa olsun, eleştiri ve önerilerimi, etik, estetik ve yasal kurallara uymak kaydı ile iletmek zorundaydım. Okurlardan dileğim, bu çekincelerimi dikkate alarak kitaptan istifade etmeleridir. Yazardan beklentimiz ise; elbette sûfi bir Kemal’in aşk maceralarını beklemiyoruz. Fakat mantık, ahlak, felsefe, bilim, dayanışma, birlikte yaşam, adalet arayışı ekseninde bir aşk romanı da kurgulayabilirse iki roman birbirini dengeler/ tamamlar diye düşünüyorum.

İyi okumalar.

ilgiyle okuduğum, ilerde tekrar okumak istediğim; duygu, sevgi, vefa ve aşk dolu bir romandı. Sanki gerçek bir yaşam öyküsü gibi geldi bana.

Anıların, deneyim ve gözlemlerin; faydalı bilgi, ölçü ve önerilere dönüştüğü bir eser. Yaşamın farklı kesitlerinden yaşanmış olaylar zinciri. Akıcı bir dille yazılmış eseri ilgi ve ibretle okudum.

Her şeyden önce kapak ve sayfa tasarımı, kâğıt kalitesi, kusursuz bir dizgi ile kitap dikkat çekiyor.

Davranış Bilimlerini, genel bir bilimsel disiplin kabul edersek; sanırım en geniş araştırma konusu “Alışkanlıklar” olacaktır. Alışkanlıkları da edinilmesi ve vazgeçilmesi gerekenler diye iki kategoriye ayırabiliriz.

Kitabın yazarı, başından geçen tatsız bir olaydan sonra keşfettiği yeteneklerine odaklanarak, alışkanlıklar konusunda, ileri düzeyde gözlemler/deneyler/ istatistikler yapmış ve sonuçlarını kitabında, belirli ve açık yöntemlerle okuruna sunmuş.

Atomik (en küçük ölçekte) edinilen ve hayatın akışını olumsuz etkileyen alışkanlıklar; eğer terk edilemezse adeta bir yaşam tarzına dönüştüğünü, mutsuzluk/tedirginlik katsayımızı artırdığını, sağlığımızı olumsuz etkilediğini hepimiz bilmekteyiz.

Kitapta (Görünür kılın-Cazip kılın-Kolaylaştırın-Tatmin edici kılın) şeklinde dört yasa önerisinden sonra, alışkanlıkları terk etme yöntemleri için ileri taktikler sunuyor. Daha detaylı bilgi edinmek isteyenlere ek öneriler ve kendi web sitesinde daha geniş bilgiler olduğu belirtiliyor. Her hayırlı/faydalı/olumlu iş için önerilen; “sabırlı, kararlı, sürekli, azimli, cesaretli, yöntemli olun” vb. uyarılar, kitabın her alanında, farklı biçimlerde vurgulanıyor.

Zararlı alışkanlık deyince, toplumun genelini göz önüne getirdiğimizde önce zihnimizde; sigara ve alkol kullanımı, düzensiz beslenme gelir. Oysaki bunların yanında, en az onlar kadar sarsıcı alışkanlıklar da yaygınlaşmış durumda. İnternet ve sosyal medya bağımlılığı, doğayı kirletme, başkalarına zarar verme, zaman öldürme gibi, mutluluk ve anlam arayışımızı engelleyen nice otomatikleşmiş alışkanlıklar edinebiliyoruz. Gündelik yaşamımız; “Azı karar, çoğu zarar” diyebileceğimiz alışkanlıklarla kuşatılmış durumda. Sigara alışkanlığının zararını bizzat yaşayarak öğrenmiş birçok insan genelde şundan yakınır: “Bırakıyorum ama devam ettiremiyorum, kararsızım, zihnimden silemiyorum” gibi kendince haklı gerekçeler üretirler.

Demek ki, nasıl ve nereden başlayacağını bilmek, devam ettirmek, yöntem tercihi çok önemlidir. Bundan dolayıdır ki; “Başlamak bitirmenin yarısıdır” atasözüne hak veririz. Sorunları bütün olarak gördüğümüzde, gözümüzde büyür ve yılgınlık verir. Zamana yayarak ve parçalara ayırarak, yaşamımızdan izole etmek, daha kalıcı ve makul bir yöntem olacaktır.

Yazar James Clear; tüm uyarı ve önerilerine kitabında tablo, grafik ve diğer görsellerle daha anlaşılır ve uygulanabilir nitelik kazandırmış. Her bölümün sonuna özet eklemesi de anlama kabiliyetimize katkı sağlamış.

Tüm alışkanlıklarımızın, yaşamımızı kolaylaştıran, verimli kılan bir nitelik kazanması dileğiyle, iyi okumalar dilerim.

Tarih araştırmaları eserleriyle tanıdığımız yazar; bu defa karşımıza, bireysel ve toplumsal sorunlara çare olabilecek anlatımlarıyla çıkmıştır.

Milli değerlerin ön plana alındığı, maneviyat motifli, tarih bilinci aşılayan örnek olay ve hikayeler, okuruna bir kıyaslama imkânı sunuyor.

Genelde kişisel kişisel gelişim, motivasyon ve süreç iyileştirme kitaplarını çeviri eserlerden okumuşuzdur. Sıra dışı ve yararlı bilgiler edinsek de; dil/çeviri ve kültür farklılıklarından dolayı, anlama ve uygulamaya dönüştürme zorluklarıyla karşılaşırız. Yazar, kitabını hazırlarken 26 yerli yazarın kitaplarından alıntılar yaparak, kendi anlatımlarıyla konu bütünlüğü oluşturmuş. Bu tercih kitapta; akıcılığı, zihinsel kavrayışı, içselleştirmeyi, kabullenmeyi, dikkate değer bulmayı kolaylaştırmıştır.

Bu arada kitaba artı değer katabilecek bir öneri sunayım. Kitap içeriğinde geçen tarihi olay, hikâye, kıssa ve diğer tematik anlatımların, yararlanılan 26 kaynaktan hangisinden alıntı yapıldığı, sayfa sonunda en azından “1-2-3-4” gibi kaynak eser numarasıyla belirtilebilseydi, daha verimli/yöntemli bir çalışma olurdu.

Bir karar, kanı, tahmin, örnek ve proje geliştirirken; “geçmişte acaba bu konuda neler yapılmış, neler tartışılmış, neler söylenmiş” diye merak edip, kendi yöntemlerimizle kısa bir araştırma yaparız değil mi? İşte bundan dolayıdır ki, en fazla okuyup, araştırma yapan kişinin üretimi, daha özgün, daha verimli, daha faydalı olacaktır. Üretimin alanı ve konusu ne olursa olsun, her girişim için geçerlidir bu tespit. Kitapta yararlanılan kaynak eserlerin çoğunu daha önce okumuştum. Karşıma çıkan örnek anlatımlardan bunu hemen fark edebiliyorum. Bu örneklerin konularına göre harmanlanarak, bir araya getirilmesi ve yeni bir yorumla sunulması, kitaba farklı bir sosyal/kültürel nitelik kazandırmıştır.

Toplumsal huzur/güven/barış/uyum/dayanışma ve kaynaşmanın öznesi ve hücresi elbette bireylerdir. Bireyden, yurttaşlık bilincine geçiş de sorumluluk, görev ve haklarımızın ne olup olmadığının farkına varılmasıyla sağlanacaktır. Duygu ve düşünce, bilgi ve inanç; birbirlerini tamamlayan unsurlar olup, dayanışma içinde olup azim ve coşkuya dönüşmesi, bireysel bazda tamamen bizlerin tercih ve sorumluluğundadır. Bundan dolayıdır ki, bu tür eserlerin yaygınlaşmasını, pembe dizilerin yerini almasını, en az fantastik ve polisiye romanlar kadar okunmasını önemsiyor ve öneriyorum.

Önemli ve güncel bir ihtiyacın ilacı olabilecek kıvamda yazılan bu eserin, okuyacaklarınız arasında olmasını diliyor, yazarını da tebrik ediyorum.