E-Dergi

Tolkien'in tüm kitaplarının ortak bir özelliği şudur: İlk bakışta kitap tek başına bir mana ifade etmektedir. Ancak o kitapla ilgili başka kitaplarla karşılaşıldığında ve adeta bir yap-boz'un parçaları gibi bunlar ucuca eklendiğinde asıl şekil ortaya çıkar. Bu kitap da aynı özelliği taşıyor. Sadece bu kitabı okuyan, güç yüzükleri gibi ilginç bir konuda yazılmış fantastik bir kitap olarak algılayacaktır. Ama serinin diğer kitaplarını okumuş olanlar veya okuyacak olanlar bu kitabın asıl fonksiyonunun farkında olan kişilerdir. Çünkü tolkien kitaplarının en önemli objelerinden olan güçyüzüklerinin öyküsü ve bunlara bitişik olarak aslında bir "ortadünya tarihi'ne giriş" kitabı olma özelliğini haizdir. Ayrıca kitabın sonuna konmuş olan lügatça da ortadünya'nın gözden kaçmış parçalarını ortaya çıkarmak açısından çok yararlı. Kitabın üslup özelliklerinden de bahsetmek isterdim ancak yazarı öğrenildikten sonra sanırım bunun gereği ve anlamı olmayacaktır.

Cumhuriyet Türkiyesi tarihinde önemli yer tutmuş, birşeyleri yapmaları ya da birşeyleri yapmaktan sakınmaları sebebiyle milletimizin aklında ve gönlünde yer sahibi olabilmiş şahsiyetlerin bir kısmı bu kitapta. Bu şahısların hemen hepsinin Rahim Bey'in tanıdığı, tanıştığı, teşrik-i mesai ettiği kimseler olması, kitabın okuyucuda meydana getirdiği etkiyi arttırıcı bir unsur. Bu kitapta bahsedilen kişiler aslında babalarımızın dedelerimizin sevip takdir ettiği, el ve gönül birliği içinde oldukları kişiler. Ancak bu kişilerin bir ortak özelliği daha var ki, çoğunun hakkında adlarını bilmekten öte bir bilgimiz yok. Bazılarının ise adını dahi bilmekten uzağız. Bu vesileyle büyüklerimizin sevip değer verdiği kişileri bizlere tanıtan ve bunu layıkıyla yapan Rahim Er Bey'e mensubu olduğum Türk gençliği adına teşekkür ediyorum.

Öncelikle şunu söylemek gerekir ki, Tolkien'den ve kitaplarından nefret etseniz bile hayalgücünü takdir etmek gibi bir mecburiyetiniz var. Bun fir fan'ı olduğum için söylemiyorum çünkü film çekilmeden birkaç sene önce Yüzüklerin Efendisi ve hobbit kitaplarını okuyanlara sapkın gözüyle bakan bir çevrem vardı ve ben de tam onlar gibi düşünmesem de oldukça temkinli yaklaşıyordum kitaplara. Ancak Hobbit'i okuduktan sonra görüşlerim tamamen değişti. Tolkien, bitki türlerinden ırklara kadar kendisine ayrı bir dünya(Ortadünya) kurmuş ve bunu kitaplarında cömertçe bizlerle paylaşıyor. Kitap tam bir masal. Ama bütün büyüklere hitap eden bir masal. Ayrıca diğer masallarla arasında büyük bir fark var: Masallar genelde muhatabı olan çocuklar tarafından kolayca kavranır ancak bu kitabı ve serinin diğer kitaplarını yetişkinlerin bile tam anlayamayadıklarına bahse girerim. Anlatıma gelince, Tolkien kendisine verilen edebiyat profesörlüğü ünvanını fazlasıyla hakettiğini anlatımıyla da gösteriyor. Asla sıkmadan okuyucuyu dünyasının kapılarını aralamaya teşvik ediyor ve siz kapıyı iter itmez o dünyadan yayılan efzunlu havayla sarmalandığınızı hissediyorsunuz. Tek kelimeyle ifade etmek gerekirse, ifade edemezdim. Çünkü yazdığım koca paragraf bile anlatımdan aciz sanırım. Kısacası hayal kurmaktan hoşlanan ve hayallerine inanan, ufkunun genişliğine güvenenlerin okuması gereken bir başyapıt. Ayrıca çevirmen, ingilizce'den çevirirken atasözlerini ve değişik kalıpları Türkçe'ye uyarlamış ve bunda oldukça başarılı. Yani çeviri olmasına rağmen orijinalliğinden pek bişey kaybetmemiş.

Gülistan... Şark edebiyatının gurur tablosu oluşturulacak olsa en üst sıraları Gülistan ve Şeyh Sadi Şirazi'nin diğer kitabı Bostan işgal eder. Gülistan, doğu kültürünün, islam medeniyetiyle süslendiktan sonraki halini anlatır. Devlet adamlarının halleri ve bunlara nasihatlerden tutun, Şark kültürünün hissi dokusuna kadar birçok noktadan incelenmişiz. Gerçi o zamanki Şark insanı ve Şark medeniyeti ile bugünkü arasında çok fark var ancak aslımızı öğrenmek için mutlaka başvurulması gereken, edebi yönünü anlatmaya kelimelerin yetmeyeceği bir eser. Çevir gerçekten çok başarılı. ancak ne olursa olsun orijinal tadını bulmak İMKANSIZ...

Nietzsche'nin konulara yaklaşımını ifade etmede SIRADIŞI kelimesi aciz kalıyor. Hani derler ya kırk yıl düşünsem aklıma gelmez diye aynen öyle. Ancak kitaptaki iddialar pek bizim toplum yapımıza paralel değil. Zaten Nietzsche kendi toplumu tarafından da zamanında çok kabul görmüş bir isim değil. Netice olarak bana pek alıp uygulanacak fikirler topluluğu gibi görünmedi. Daha çok ahlak ve hayat konusu üzerine ilginç, daha önce duyulmamış fikirlerin zekice biraraya getirilmiş hali gibi geldi. Gene de okursanız bir ufuk açılacaktır. Ancak bir çok çeviri kitapta olduğu gibi bu kitapta da çevirinin getirdiği eksiklik hemen göze çarpıyor.