E-Dergi

Kristovulos Bizans’ın son günlerine ve fethine tanıklık etmiş bir yazardır. Fatihin emri ile onun hizmetine girmiş, eseri de Fatihe ithaf etmiştir.(Fatih bilim adamlarını koruyan bir padişahtır ve bilindiği gibi pek çok dil bilmesi ile de meşhurdur. Grekçeyi İlyada’yı aslından okuyacak kadar iyi bilmektedir.) Eserde Osmanlı hoşgörüsüne değinmiştir. Fatihin eski harebeleri gezerken Troya’nın öcünü aldım dediği varsayılan eserde bu eserdir. Umumiyetle çeviren dipnot düşüp belirtilen sözün Aleksandrosa(İskendere) ait olduğunu söylese de Kristovulos bir ana kaynak yazarı olarak bu sözü Fatihten duymuş olabilir. Eser Fatih devrini anlatan bir kroniktir ve pek çok farklı konuya değinmiştir.

Her devletin yıkılış zamanı merak edilen bir olgudur. Bu kitapta Bizans'ın çöküş dönemi ve çöküşe yol açan nedenler incelenmektedir. Bizans'ın son günlerini inceleyen yazar bilinenden farklı bir zapt sürecinden bahseder. Bizans'ta dinsel ayrılıklar fetihte etkin olmuş, millet artık Osmanlıyı bekler duruma gelmiştir. Bizans hristiyan kökenli dinsel ayrılıkla uğraşmaktadır. Bu dinsel ayrılığı Katolik-Ortodoks son zamanda gidermeye çalışsa da başarılı olunamamıştır. İstanbul'un fethinde Osmanlı ile yapılmış bir anlaşma da olduğundan bahseden yazara göre Bizans anlaşmaya uymamış ondan fetih kılıçla gerçekleşmiştir. yazar anlaşmanın bozulması sebebi ile istanbul'un yarısının kılıçla yarısının da anlaşma ile olduğunu söyler. Farklı bir çerçeveden bakan yazar Osmanlının kaynaklarından farklı bir hamasi tarih anlatır. Genel yargılardan uzaklaşmayı dener. Tarih ilmi karşılaştırmalı yapıldığı zaman farklı varyasyonların da olduğu görüldüğüne göre bizans tarihi ile ilgilenenlerin okuması gerektiğni düşündüğüm bir kitaptır.

Osmanlı devleti teşkilat sisteminin gelişkin bir devlet teşkilatı sistemine sahip olan Bizans'tan alındığına karşı çıkan bir kitaptır. kitapta Bizansın Osmanlı teşkilatına yardımcı olmasına rağmen yeterli olmadığı çünkü Osmanlı devletinin gelişkin bir islam kültür mirasından beslendiği, Türk islam kültür medeniyetlerinin teşkilatlaşmasının Osmanlı devletini etkilediğini Prof. Dr. Fuad Köprülü örnekleriyle destekleyerek anlatmaktadır. Gerçektende bir çok kurum daha önceki Türk islam devletlerinde görülmektedir. Kitap alnında yetkin bir yere sahip olmasına rağmen meraklısı olmayanı sıkabilecek nitelikte kapsamlı bir eserdir.

Bizans'ın Gizli tarihi çok farklı bir kroniktir. Çünkü kronik geleneğinde imparatorları öven yaptığı icraatları ağdalı bir dille anlatan yorum tarzı varken, yaşlı Prokorius ömrünün sonuna gelmiş ve kimseden korkmadan eleştirilerini yapmıştır. İmparator Justianus'a "şeytan" İmparatoriçe Theodora'ya "fahişe" diyecek kadar kendini alamaz sarayın tüm hazinesinin değerli parfüm,yağ ve büyü vs. gitmesinden ise üzülerek bahseder. Daha önce bir eser yazmış ama o eserde bu kadar objektif olamamıştır. Tarihte var olan Theodora saptantısı da bu eserden gelmektedir. Eser kısa ve hayret vericidir.

Kısa ve öz bir Bizans tarihidir. Ama içerik olarak üzerinde durulması gereken konuları içerir. Özellikle Aryanilerle ilgili bölüm ve kiliselerin ayrılması ile ilgili yazılanlar çok değerlidir. Ders kitabı şeklinde özet bir bilgi şeklinde değerlendirilebilir.Yoksa Bizans tarihinde tarihçiler Kronik geleneğine göre pek çok eser vermiş ve ağdalı ve ağır bir uslup seçilmişlerdir. O nedenle Bizans Tarihinin küçücük bir kitaba sığdırılması düşünülemez. Sözüm ona Değerli tarihçi İlber Ortaylı "Tarih Kaybolmaz" kitabında eve kapanıp cilt cilt Bizans Tarihi bitirdiğini söyleşi olarak aktarmıştır. Bu kitap biraz daha Bizans Tarihinin ağdalı ve zor okunabilen bir tarih olması nedeniyle herkez için bir Bizans Tarihi şeklinde hazırlanmış bir eserdir. Keyifle okuyacağınızı düşünüyorum.