Osmanlı Devleti’nin bir zamanlar (1453-1774) zaman diliminde) dünyanın süper gücü iken, 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’ndan sonra birinciliği İngiltere’ye kaptırması ve ardından giderek çöküş sürecine girmesinin sebep ve sonuçları, maalesef günümüz Türkiyesi’nde bile tam olarak incelenip ortaya konulamamıştır.
Osmanlı’nın çöküş sürecini başlatan, "Osmanlı-Avrupa Kuvvet Dengesi" nin giderek Avrupa lehine bozulması olmuş, Avrupa’da Coğrafi Keşifler, Reform ve Rönesans’la başlayan yenilik ve atılımlar takip edilememiş, "statükocu düzeni"ni korumaya devam eden Osmanlı, Avrupa karşısında gerilemeye başlayınca, bu sefer, "Avrupai örneklerle devlet ve ülkeyi düzlüğe çıkarmak" gündeme gelmiş, Avrupa’nın büyük bir devletine istinat ile Türkiye’nin yenilenmesi ve kalkındırılması cihetine gidilmiştir.
Bu süreçte, ilkin Fransa’ya istinat edilmiş, 1755-1833 zaman dilimi tarihimize "Fransız Asrı" olarak geçmiştir. Ardından, XIX. asrın başlarında dünyanın süper gücü haline gelen İngiltere’ye istinat ile 1833-1883 zaman dilimi, "İngiliz Asrı" olarak nitelendirilmiştir. Dünya siyasi konjonktüründeki değişmelere bağlı olarak, İngiltere ve Fransa’ya istinat imkansız hale gelince, yeni bir güç olarak ortaya çıkan Büyük Almanya’ya istinat sonucu 1883-1918 zaman dilimine "Alman Asrı" damgasını vurmuştur.
Osmanlı Devleti, gerilik, zayıflık ve kalkınmamışlığının pahasını çok ağır ödemiş, XIX. asır ve XX. asrın başlarında İngiltere, Fransa, Rusya, Almanya, İtalya gibi büyük devletler arasında sömürgecilik ve yayılmacılık politikalarının şahlandığı sırada, istinat edilen her büyük devlet, bu politikaları gereği Türkiye’yi, sömürgeleştirmek ve giderek eyaletleri haline getirmek yolunu tutması sonucu, büyük devletlere istinat faydadan çok zarar getirmiştir.
Türkiye’de tarih hep, kendisinden ders alınmadığı için tekerrür etmiştir. Osmanlı’da yaşananlar böyle olduğu gibi, günümüz Türkiyesi’nde de yaşananlar bunlardan farklı değildir. Ekonomik, zirai, sanayi, mali ve askeri kalkınmamışlığın getirdiği tabloda günümüz Türkiyesi’ne ise "Amerikan Asrı" hakimdir. 1945’de başlayan bu asrın nerede biteceği belli değildir. "Türkiye’yi süper güç yapacağız", "XXI. asır Türk asrı olacaktır" gibi hamasi nutuklar, ekonomik gücümüz olmadığı sürece havada kalmaya devam etmektedir.
Tarihimizde, Büyük Devletler’in adıyla ortaya çıkan uğursuz asırları"nın son bulması, ekonomik yönden güçlü olmakla mümkündür. Bağımsızlığımızı ve varlığımızı korumanın yolu buradan geçer.
Bu incelememiz, tarihimizde yaşanmış "Alman Asrı" deneyiminden dersler alarak, geleceğin Türkiyesi’ni nasıl ve neler üzerine kuracağımız üzerinde bize tarih dersleri ve tecrübeleri verecektir.
Süleyman KOCABAŞ
