Memleketin en mütevazi ve müstesna yayınevlerinden Payel'in yaptığı önemli işlerin biri de George Thomson gibi uzmanlık alanındaki büyük yapıtlarıyla Marksizme katkı sağlamış bir ustanın yapıtlarını Türkçe'ye kazandırmış olmasıdır. Bir dönemler devrimci hareketin gözde kitaplarından olan 'İnsanın Özü' de Thomson'un yapıtları arasında zannımca Türkiye'de en çok ilgi göreni. İnsanın Özü sanatın ortaya çıkış koşulları üzerine kelimenin tam anlamıyla materyalist bir inceleme. Celal Üster'in dilimize kazandırdığı kitap yer yer yadırganacak 'öztürkçe' kavramlar içerse de temiz bir çeviriye sahip. Thomson ömrünü harcadığı konularda belli ki genç devrimciler için konsantre bir el kitabı hazırlamak istemiş. Özetle; komünistler sanat meselesine nasıl bakarlar?' sorusuna yanıt olarak hazırlanmış kitap, bu sorunun yanıtını -zaman zaman Sovyetler Birliği Marksizm-Leninizm Enstitüsü'nün yayınlarını hatırlatsa da- bihakkın veriyor. Konuşmanın ortaya çıkması, türkülerin oluşumunun ortak çalışma sürecinde işi yönlendirmek için söylenen heyamolalardan kalkarak anlatılması falan hakikaten ufuk açıcı. Hele de benim gibi kaşarlandıktan sonra değil de aklının yeni erdiği dönemde okuyanlar için bütün sırları çözen bir dekoder gibi algılanacaktır, buna da eminim. Beni rahatsız eden, Thomson'ın kendi uzmanlık dalında bir tespit yaparken bile sırasıyla Marx, Engels, Lenin ve Mao'dan yaptığı alıntılardan destek almaya çalışması. Ne gerek var ki? Evet Marx bir dehadır ama sanat tarihi üzerine Thomson'dan daha güçlü bir referans mıdır? Sanırım, 70'lerin başında kaleme alınan kitap tümüyle 'fonksiyonel' bir eser olarak tasarlandığından bu tarz bir yöntem kullanılmış. O günlerden bu yana köprülerin altından çok sular aktı, akan selin marksizmi de bütün külliyatıyla birlikte koparıp götürdüğünü iddia edenler de 10-15 yıldır çok çıktı. Ama bencil hesabın buzlu sularından esip gürleyenleri yaşadığımız dünya doğrulamadı. Kimi arkaik yönlerine rağmen Marksist tedrisatın yardımcı kitaplarının en önemlilerinden İnsanın Özü, dünyanın daha iyi (çok daha iyi) bir yer olabileceğini savlayanların -en azından onların- ilgisine layık bir kitap.
