Kitap, Kur’an’dan çıkarılan inci taneleri olarak, yazarın 94-98 yılları TRT radyosu için ‘bir ayet-bir yorum’ adıyla hazırlanan konuşmalardan oluşuyor. Ayrıca iki ayrı dergide yayınlanan birer makalesi de konulmuş. Ayetlere getirdiği ufuk açıcı tesbit, yorum ve çıkarımlar okuyucunun dikkatine sunulmuş. Kitaptan seçilen paragraflar şöyle:
Frank Koch, şu hadiseyi anlatır: "Eğitim filosuna bağlı iki savaş gemisi, günlerdir kötü hava şartlarında manevra yapıyordu. Ben en öndeki gemide vazifeliydim. Hava kararmıştı. Köprüde nöbet tutuyordum. Sis sebebiyle görüş mesafesi kısaydı. Dolayısıyla komutan köprüde kalmış, bütün faaliyetleri denetliyordu.
Karanlık çöktükten kısa bir süre sonra, iskele tarafındaki nöbetçinin sesi duyuldu: "Işık! Sancak tarafında."
Komutan seslendi: "Düz mü gidiyor, kıça doğru mu gidiyor?”
Nöbetçi “Dümdüz ilerliyor, komutanım” diye cevap verdi. Bu, o gemiyle tehlikeli bir çarpışma rotası üzerinde olduğumuz anlamına geliyordu.
Komutan nöbetçiye emir verdi: “Gemiye mesaj gönder. Çarpışma rotasındayız, rotanızı 20 derece değiştirmenizi öneriyoruz.
Karşıdan şu sinyal geldi:
-Rotanızı 20 derece değiştirmeniz önerilir.
Komutan:
-Mesaj gönder! Ben komutanım, rotayı 20 derece değiştirin, dedi.
Karşıdaki:
-Ben deniz onbaşıyım, rotanızı 20 derece değiştirseniz iyi olur, diye mesajı cevapladı. Komutan bu arada iyice öfkelenmişti. Hırsla emretti:
-Mesaj gönder! Ben bir savaş gemisiyim. Rotanızı 20 derece değiştirin.
Karşıdaki ışıklarla cevap verdi:
-Ben de bir deniz feneriyim!
Mecburen rotayı değiştirdik.”(s.14)
“... hem ölümü, hem hayatı yaratan O’dur.”(Mülk, 2) burada ölümün hayattan önce zikredilmesi enteresan bir gerçeği ortaya koymaktadır. Ölüm, insana kul olduğunu hayattan daha çok öğretmekte, ona daha çok ibret olmaktadır. Ebu’d-Derdâ (ra)’nın rivayet ettiği bir hadise göre Peygamberimiz şöyle buyurmuştur: “Üç şey olmasaydı âdemoğlu boyun eğmezdi: Fakirlik, hastalık ve ölüm.”(s.31)
Kur’an’da hemen her şey çift olarak anlatılır. Emir-yasak, yer-gök, cennet-cehennem, müjde-tehdit, aydınlık-karanlık, levh-kalem, melekler-şeytanlar, arş-kürsü, ümit-korku, adalet-zulüm, iman-küfür. Kur’an’ın bu diyalektik özelliklerini artırmak mümkündür. Şevkanî’nin de dediği gibi Kur’an’da karşıtı olmayan, diyalektiği bulunmayan tek varlık sadece Allah Teala’nın kendisidir.(s.47)
Kur’an çalışırken, samimiyet iç rahatlığı, ön yargılardan tecrit, kulluk bilincinin zirvede yer alması hususlarıyla birleşebildiği anda Kur’an hazinesi muhataplarına çeyiz sandığının kapağını aralayarak mücevherlerini teker teker göstermeye başlar. Her seferinde gerekli olan odaklanma tahakkuk ettirilebildiğinde Kur’an’ın gösterdiği mücevherlerin şekli ve türü de değişebilir. Çünkü Allah’ın kelimelerini yazmak için bütün denizler mürekkep olsa yine de O’nun kelimeleri bitmeden, denizlerin kupkuru kalacağı şüphesizdir.(s.58)
Ölüm ölene bayram bayrama sevinmek var;
Oh ne güzel, bayramda tahta ata binmek var!..(Necip Fazıl/Çile)(s.115)
“Böylece sizi vasat bit ümmet yaptık”(Bakara, 143) Ayette geçen ‘vasat’ kelimesi, Türkçemizdeki genelde anlaşılan karşılığıyla kullanılmamaktadır. Nitekim Türkçede vasat kelimesi ‘orta, ara’ anlamına gelmektedir. Örneğin ‘Ahmet vasat bir öğrencidir’ dediğimizde Ahmet’in ne tembel ne çalışkan, iki derece arasında yer alan orta bir öğrenci olduğu anlaşılmaktadır. Bu anlamda vasat olmak övünülecek bir seviye olmadığı gibi kendisine imrenilecek, gıpta edilecek bir düzey değildir. Oysa Arapçada bir şeyin vasatı demek, onun en hayati, en gözde ve en mükemmel kısmı anlamına gelir ki, tabir yerindeyse bir şeyin omurgası manasını ifade etmektedir. Araplar ‘vasatü’l-vâdî’ deyişiyle vadinin hem ot, hem de su açısından en bereketli, en elverişli ve en güzel kısmını kastederler. Peygamberimizin “İşlerin en hayırlısı en vasatıdır” buyurması da aynı anlamı ifade etmektedir. Hz. Ali de bir sözünde “Size vasat olan tarzı öneririm. Çünkü yüksek olan ona iner, alçak olan da ona yükselir” söyleyerek aynı mananın mesajını vermektedir. Binaenaleyh ümmet-i Muhammed’in vasat bir ümmet olması, ancak bu ümmetin, ilkeli, prensipli ve olmazsa olmaz değerindeki esaslara sahip olmasına bağlıdır. Daha açık bir ifadeyle ümmet-i Muhammed; standart ümmet, klas ümmet, omurga ümmet demektir.(s.159)
Kitapta yer alan konu başlıkları ve açıklanan ayetler şöyle:
Salih Kullara Müjde(Enbiya,105) Ayete’l-Kürsi(Bakara,255)
Allah’la Elçilerini Ayırmak(Nisa,150-151) Kur’an En Güzel Öğüt Verir(Mülk,1-2)
Kur’an Mutluluk Kaynağıdır (Tâhâ,1-3) Kendini Bilen Rabbini Bilir(Rûm,8)
Allah’a Kulluk Kendini Bulmaktır(Yusuf,39) Kur’an Sözlerin En Güzelidir(Zümer,23)
Hiçbir şey Allah’tan Büyük Değildir(Zümer,36-37) Allah’a Niçin Muhtacız(Al-i İmran,26)
Tevhit, Tek Bir Ümmet ve Kardeşlik(Bakara,213)(Tebliğ dergisi Haziran 97)
Ölüm En Güzel İbrettir(Enbiya,34-35) Müslümanın Hareket Noktaları(Nisa,59)
İzzeti Yanlış Yerde Aramak(Fâtır,10) İnsanın Üstünlüğü(Hicr,29)
Orta Yol Hayırdır(Furkan,67) Dış Görünüşle Yetinmemek(Rûm,7)
Dinlemek ve En Güzele Uymak(Zümer,18) Dosdoğru Olabilmek(Hûd,112)
Kötülüğü Güzel Görmek(Fâtır,8) Müslüman Kibirli Olamaz(Nahl,23)
Müslüman Korkak Olmaz(Âl-i İmran,198) Kanaat Sahibi Olmak(Nahl,97)
Korku İle Ümit Arasında Olmak(Araf,97-99) Deprem Felaketi(Hacc,1-2)
Hepimiz Kardeşiz(Hucurat,13) Irk Bir Övünç Kaynağı mıdır?(Hucurat,13)
Kur’an’da Adab-ı Muşaret(Mücadele,11) Emanetleri Ehline Tevdi Etmek(Nisa,58)
Sağlıklı Bir Müslüman Toplum(Hadid,25) İslam Düşmanlarına Karşı Tavır(Mücadele,22)
Standart Ümmet Olmak(Bakara,143) En Hayırlı Ümmet Olmak(Âl-i İmran,110)
Kalbin Günahkarlığı (Bakara,283) Kur’an ve Sanat (Mülk,3-5)(Şafak dergisi Aralık 97)
İnsan Hayatının Önemi(Maide,32) Kur’an’ın Kadına Bakışı I-II(Bakara,187,Tevbe,/71-72) Özel Hayatının Mahremiyeti(Hucurat,12) İnsanlarla Alay Etmenin Kötülüğü(Hucurat,11) Aklın Korunması(Maide, 90-91) Dinin Korunması(Hicr,98-99)
Neslin Korunması(İsra,32) Malın Korunması(Bakara,188).
