Çankaya
Çocuk denecek yaşta gazeteciliğe başlamış, Cemal Paşa'nın kalem müdürlüğünü yapmış bir kişi Falih Rıfkı. İkinci Abdülhamit'in baskıcı rejiminden bıkan çoğu aydın gibi özgürlük istemiş, özgürlük fırsatı olarak ortaya çıkan İttihat ve Terakki'ye sarılmış ve sonunda çokları gibi bu plansız harekete yüz çevirmiş. Ardından Atatürklü yıllar başlıyor ve koyu bir Atatürk hayranlığı bu sefer.
Anı kitapları tehlikelidir, yazarın düşüncelerinden az çok bir şeyler çıkarabiliriz fakat olayları ve kişileri birazcık olsun saptırdığı anda geçmiş olsun, istersen kazı yaparak oku, çarpıtılmış bir geçmişi öğrenirsin ve eğer yalanlayacak kimse yoksa, susturulmuşsa vb. doğruya ulaşamazsın. Tarihi kazananlar yazar derler ya, burada önemli olan yazma eyleminden çok susturulmuş tarihtir. Bir şekilde öbür tarafı da dinlemek lazım, karşılaştırmalı okuma yapmak lazım.
"Ya ben kimim?
Ben haddini bilen bir yazı adamıyım. Cumhuriyet devrine 'Akşam' gazetesinin dört sahibinden ve iki başyazarından biri olarak girdim. Cumhuriyet Halk Partisi'nin iktidar devrinden 'Ulus' gazetesinin 'eski' başyazarı olarak çıktım. Otuz yıl yazdım, konuştum, dinledim ve gördüm. Hepsi bu..." (s. 9)
Burada hareketin içinde yer almış bir aydının yazdıkları var sadece. Birinci Dünya Savaşı geçer, Falih Rıfkı'ya göre bu savaşa hiç girilmeyebilirmiş, İkinci Dünya Savaşı gibi. İpin koptuğu gemi bombalaması olayından hiç kimsenin haberi olmamış. Enver Paşa'nın Alman hayranlığı var gerçi ama son nokta bu olaydır.
Mustafa Kemal'in İstanbul günleri, harekete geçmek için son planların yapıldığı günlerdir. Samsun, Amasya, Erzurum, Sivas... Ne tehlikeler atlatılmış, inanılmaz. Çerkez Ethem, Demirci Efe, Topal Osman. Entrika yumağı her yer. Gidişat şu: Mustafa Kemal önceliklerini gayet iyi bir şekilde belirlediği için önce düşmanı evine göndermek için çalışıyor, sonra rejim için, sonra yenilikler için. Falih Rıfkı, bunları yakından yaşamış, kendisi Bolu mebusu.
650 sayfalık kitap, çok mevzu var incelenen. Kimi ayrıntılı, kimi değil. Falih Rıfkı'nın Mustafa Kemal için görüşü şu: Milletini uygar medeniyetler seviyesine çıkarmak için uğraşan bir lider. Son olarak, Atatürk'e dair çok sayıda anıya, ilginç olaya rastlanıyor. Ankara'nın ilk başkentlik günleri de var.