"Yedi asırdan beri cihanın dört köşesinde sevk ederek kanlarını akıttığımız, kemiklerini yabancı topraklarda bıraktığımız ve buna mukabil daima tahkir terzil ile mukabele ettiğimiz ve bunca fedakarlıklarına, ihsanlarına karşı nankörlük ve cebbarlıkla uşak menzilesine indirmek istediğimiz bu asil sahibin huzurunda bugün ihtiramla hakiki vaziyetimizi alalım."
Gazi Mustafa Kemal
"Bilmeyen, siyasi ve ekonomik kudret sahiplerinin elinde, orta çağda olduğu gibi, köle hayatı sürer. Asıl acıklı olan taraf da, kendi düşkün ve köle hayatına karşı duygusuz ve kayıtsız kalır. Hür vatandaşlardan birleşik bir millet olmanın çarelerinin başında, ilk öğretim çaresi vardır. Davayı bu kadar geniş ve derin mahiyetiyle görmeliyiz. İlköğretim davası, insan olmak, millet olmak davasıdır."
İsmet İnönü
"Bu pratik prensip, tamamile bizimdir. Taklit değildir. Türkçe buluştur. Benzersizdir. Çünkü millet sevgisi gibi bir kaynaktan ilhamını almıştır. Pratiktir. Pedagoji kitapları yazmaz. Klasik pedagoglar bilmez. Bilmezler; zira, bir terbiye nazariyesi değil, milli bir kalkınmanın temel prensibidir ve onun gerçekleşmesi, hayatileşmesi hamlesidir. Köy Enstitüleri, her zamanki cinsten bir okul açma teşebbüsü olsaydı üstüne bu kadar kuvvetli bir dikkat ve ilgi çeker miydi?"
Hasan-Ali Yücel
"Köylü insanı öylesine canlandırılmalı ve bilinçlendirilmeli ki, onu hiçbir güç yalnız kendi çıkarına insafsızca sömürmesin. Köyün sakinlerine köle ve uşak işlemi yapamasın, köylüler bilinçsiz ve bedava çalışan birer iş hayvanı durumuna gelmesinler."
İsmail Hakkı Tonguç