Misaller hikmet dolu, veciz, çarpıcı, ilginç, çekici, derunî manalar saklayan, aynı zamanda anlatılmak isteneni net, açık, kolay, kestirme bir şekilde ifade eden edebi yapılardır. İnsanın duygu ve düşüncelerini teslim alacak derecede kuşatan bir anlatım tarzıdır.
Misaller insanı etkilemek, dikkatini çekmek, dinleyeni cezb etmek, insandaki latifeleri harekete geçirmek ve ikna etmek, hayra ve iyiye yönlendirmek için başarılı bir eğitim de gerekli olan tüm donanıma sahiptir. Bu nedenledir ki temsil ve nükteler, sözün güzelliğine güzellik katan ve sözün gücünü artıran ve en uzak hakikatleri yakına getiren bir dürbün; en yüksek gerçeklere ulaştıran bir merdiven; gaybî ve derunî hakikatlere açılan bir penceredir. Ayette şöyle bildirilir:
“Andolsun, öğüt alsınlar diye biz bu Kur'an'da insanlar için her türlü misali verdik.” (Zümer, 39/27)
Kur’an ve hadislerdeki kıssa ve misaller, anlaşılması güç olayları akla yatkın hale getiren, anlaşılır kılan, insanların daha kolay ve daha kalıcı bir şekilde öğrenmelerini sağlayan bir eğitim yöntemidir.
Temsil hayal ile bilgi, akıl ile kalp ve idrak ile amel arasında köprü vazifesi görür. Temsil ve misaller, hikmetli nükteler, akıl ve zihinlerde daha kalıcı ve hayatta uygulanması daha kolay ve unutulmayan metinlerdir. Aynı zamanda dinleyenleri sıkmayan ve anlatılan konuya ilgiyi artıran özelliğe sahiptir. Bu sayede mücerret anlamlar, imanî hakikatler, gaybî gerçekler somutlaşarak adeta kalp ve zihinlere kazınır.
Misaller soyut ve kapalı anlamları, manevî olayların tasvirini, tecsîm, teşhîs ve tahyîl gibi sanatlar ile insanlara görülen, hissedilen, somut bir şekilde tasvir eden anlatım şeklidir.
İşte bu eser; okuyucularına hakikat deryasından bir katre inci ve karada elmas misalidir.
