Son Telgraf gazetesinde, 16 Åžubat-30 Mayıs 1942 tarihleri arasında tefrika edilen Kovuk Palas’ın Esrarı, Osman Cemal’in son romanıdır. Anı-roman olarak adlandırabileceÄŸimiz bu anlatıda Kaygılı, Ä°stanbul’da sur diplerindeki bir kovukta yaÅŸayan DerviÅŸ Balaban, namıdiÄŸer Âşık Diyojen’le tanışma macerasını ve bu tuhaf adamın ilginç yaÅŸamını anlatıyor. Romanda, Neyzen Tevfik, Mahmut Yesari, Baba Saffet gibi dönemin renkli simaları da gerçek kiÅŸilikleriyle çıkıyor karşımıza.Â
Anlatılarında, Meddah, Karagöz ve Yunan tragedyalarının anlatım tekniklerini başarılı bir şekilde harmanlayan Kaygılı, ele aldığı fantastik unsurları bir oyun havasında aktarmayı da başarıyor.
Osman Cemal Kaygılı, İstanbul’un daha sur dışına taşmadığı, kışın karlı günlerinde kurtların şehre indiği günleri, delisiyle velisiyle birbirine aşina kenar mahalle insanlarının hayatlarını yer yer grotesk unsurlar taşıyan bir üslupla anlatıyor.