İnsanoğlu, yeryüzüne geldiği andan itibaren varlığını sürdürebilmek için gerek doğal ve gerekse sosyal çevresine uyum sağlamaya çalışan bir varlıktır. İnsan, bir toplum içinde doğar ve doğduğu andan itibaren birtakım gruplar içinde yaşar. Bu grupların çoğu küçük gruplardır. Küçük gruplar, toplumun temel sosyal birimlerinden biridir. Bu nedenle toplumsal gruplar sosyolojinin konuları arasında yer almıştır.
Sosyolojik çözümlemeler yapılırken, bütünün analizine katkıda bulunmak için toplumsal yapıyı oluşturan unsurlardan biri olan ferdi, onun davranış ve ilişkilerini, bu ilişkiler sonucu ortaya çıkan sosyal grup tiplerini incelemek gerekir. Klasik Sosyoloji, genellikle kapsamlı sosyal yapıları, sosyal kurumları, sosyal hayatın tarihsel ve küresel süreçlerini incelemektedir. Buna karşılık Küçük Gruplar Sosyolojisi, insanlar arasındaki sosyal ilişkilerden kaynaklanan eylem, etkileşim ve bunların sonucunda oluşan grup tiplerini ele almaktadır.
Bu çalışmayla, üniversitelerin özellikle sosyoloji bölümleri müfredatında yer alan Grup Sosyolojisi ya da Küçük Gruplar Sosyolojisi dersleri için var olan kaynak boşluğunu doldurmak ve grup analizlerinde ihtiyaç duyulan sosyoloji literatürüne bir nebze de olsa katkı yapmak amaçlanmıştır. Bu yönüyle eserin, özellikle mikro sosyolojik bakış açısını içeren literatüre ihtiyaç duyan akademisyenler, öğrenciler ve konuya ilgi duyan okurlar için önemli bir kaynak olacağı umulmaktadır.
Küçük Gruplar Sosyolojisi adlı bu çalışmanın 2008, 2013, 2016 ve 2019 yıllarında Fakülte Kitabevi tarafından beş baskısı yapılmıştır. Elinizdeki bu eser, 2013 yılında Küçük Gruplar Sosyolojisi adıyla üçüncü baskısı yapılan kitabın yeniden gözden geçirilmiş ve genişletilmiş halidir. Bu baskıda, kitabın planında bazı değişiklikler yapılarak eser daha sistemli hale getirilmiştir. Ayrıca, önceki baskılarda eksikliği hissedilen konular ilave edilerek içerik bakımından zenginleştirilmiştir. Özellikle 2013 yılı baskısında yapılan kapsamlı değişiklik sonucu kitabın olması gereken içeriğe kavuştuğu düşüncesiyle yeniden gözden geçirmede ciddi bir revizyona gidilmemiştir.
Eserin birinci bölümünde toplumsal grubun tanımı, unsurları, geçici topluluklardan farkı ve özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde Küçük Gruplar Sosyolojisinin konusu, kapsamı, yöntemi, amacı, küçük grupları incelemenin nedenleri ve yararları ele alınmıştır. Üçüncü bölümde küçük grup tanımı, oluşumu, özellikleri ve küçük grupları incelemenin tarihçesi ile sosyolojinin bir alt dalı olarak ortaya çıkmış olan küçük gruplar sosyolojinin gelişimi hakkında bilgi verilmiştir. Dördüncü bölümde grup oluşumuyla ilgili teoriler ele alınmış ve incelenmiştir. Beşinci bölümde grup yapısı, niteliği ve fonksiyonları üzerinde durulmuştur. Altıncı bölümde grup hedefleri ve ideolojisi ele alınmıştır. Yedinci bölümde toplumsal gruplarda liderlik, liderin ortaya çıkışı, nitelikleri ve fonksiyonları ile lider tipleri üzerinde durulmuştur. Sekizinci bölümde ise, toplumsal grup tipleri hakkında detaylı bilgi verilmiştir.
Bu çalışmanın her aşamasında emeği geçen ve katkısı bulunan değerli dostlarıma, huzurlu bir çalışma ortamı hazırlayan aileme ve kitabın İstanbul Gelişim Üniversitesi Yayını olarak basılmasına onay veren Üniversite Yönetim Kuruluna teşekkür ederim.
Prof. Dr. Kamil KAYA
İstanbul - 2023
