Çok değerli ve sevgili arkadaşlar,
Öncelikle “MATRAH” kitaplarımıza olan teveccühünüz ve ilginizden dolayı sizlere teşekkür ederim. İlginiz ve talepleriniz neticesinde MATRAH Vergi Hukuku KONU ANLATIMI kitabımız ile MATRAH Vergi Hukuku SORU BANKASI kitabımız kendi alanında en çok tercih ve tavsiye edilen eserler haline gelmiştir.
MATRAH Vergi Hukuku KONU ANLATIMI kitabımızın İdari Hakimlik, Sayıştay Denetçiliği, KPSS, GUY, Maliye Bakanlığının yaptığı diğer sınavlar ile SMMM sınavlarına çalışmak için TEK KİTAP olma yolunda gittiğini görmek bizi hem sevindiriyor hem de sorumluluğumuzu daha da arttırıyor.
Bu eseri ortaya koyarken başından beri hedefimiz, sloganımız, rehberimiz, “Efradını cami, ağyarını mani” cümlesidir. Yani, amacımız sizleri sıkmadan, sizi ayrıntılara ve kalın kitaplara boğmadan sizlere vergi hukukunu sevdirebilmek, çalıştırabilmek ve öğretebilmektir.
Genel olarak, kitabın sistematiğini şu şekilde ifade edebiliriz:
♦ Bildiğiniz üzere 7.12.2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7194 sayılı Kanun, 26.10.2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7338 sayılı Kanun 22.12.2021, 08.04.2022, 01.07.2022 ve 27.12.2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan vergi kanunlarında önemli ölçüde değişiklikler ve kanunlara eklemeler olmuştur. Söz konusu değişiklikler ve eklemeler ile kitabın basım tarihine kadar yapılan tüm değişiklikler anlaşılır bir dille kitabın ilgili bölümlerine eklenmiştir.
♦ Vergi Kanunlarında yapılan değişikliklerin haricinde gerekli görülen bölüm ve konularda güncelleme ve genişletmeye gidilmiştir.
♦ Kitabın son baskısında konunun özetlenmesine yardımcı olmak maksadıyla 57 adet TABLO’ya yer verilmiştir.
♦ Kitap içerisinde kullandığımız özel kutulama sistemi ile daha önce sınavlarda sorulmuş olan ve önemli olarak gördüğümüz, potansiyel sınav sorusu olabilecek bilgiler vurgulanmıştır.
♦ Her bölümün sonuna, o bölüme ilişkin KPSS, Sayıştay ve İdari Hâkimlik sorularından oluşan seçilmiş sınav soruları koyulmuştur.
♦ Kitap sonunda ise son değişikliklere yönelik sorular da içeren 2 YENİ DENEME yer almaktadır. Böylelikle, MATRAH Vergi Hukuku KONU ANLATIMI kitabında 270 adet çıkmış soru, 28 özgün soru olmak üzer e toplam 298 adet de soru bulunmaktadır.
Tabi ki konuya ilişkin daha fazla özgün soru veya çıkmış soru çözmek isteyebilirsiniz (konunun pekişmesi ve vergiden hiç yanlış yapmamanız için çözmelisiniz de). Hep tavsiye ettiğimiz sistem ise “KONU+SORU” sistemidir. Yani, konunun hemen ardından yeterli çoklukta soru çözerek o konuyu halletmek olmalı hedefimiz. “Her yiğidin yoğurt yemesi farklıdır” düsturunca soru kitaplarında konuların farklı şekillerde bölündüğünü görebilirsiniz. Bu sebeple MATRAH Vergi Hukuku KONU ANLATIMI’ndan konuyu çalışan arkadaşlara “KONU+SORU” uyumunu gözeterek uyumlu bir şekilde ilerlemesi için de tavsiyemiz
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ KISIM: VERGİ HUKUKU-VERGİ USUL HUKUKU
BİRİNCİ BÖLÜM: VERGİ HUKUKUNUN GENEL ESASLARI
I. VERGİNİN TANIMI ve ÖZELLİKLERİ 1
II. VERGİNİN AMAÇLARI 1
A. Mali (Fiskal) Amaç 1
B. Ekonomik Amaç 2
C. Sosyal Amaç 2
III. ÜLKEMİZDE VERGİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 2
IV. VERGİ HUKUKUNUN TANIMI ve KAPSAMI 3
V. VERGİ HUKUKUNUN BÖLÜMLERİ 4
A. Vergilendirme Hukuku 4
B. Vergi Ceza Hukuku 5
C. Vergi İcra Hukuku 5
D. Vergi Yargılama Hukuku 5
E. Uluslararası Vergi Hukuku 5
VI. VERGİ HUKUKUNUN İLKELERİ 5
VII. VERGİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 7
A. Bağlayıcı Olup Olmadıklarına Göre Sınıflandırma 7
B. Hukuk Kurallarını Koyan Organlara Göre Sınıfl andırma 8
VII. VERGİ KANUNLARININ UYGULANMASI 14
A. Yer Bakımından Uygulanması 14
B. Zaman Bakımından Uygulanması 15
C. Anlam Bakımından Uygulanması (Yorum) 16
VIII. VERGİ HUKUKUNDA DELİL VE İSPATLAR 18
BÖLÜM İLE İLGİLİ DİĞER TABLOLAR 20
BÖLÜM İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR 21
İKİNCİ BÖLÜM: VERGİNİN TARAFLARI VE VERGİLENDİRME SÜRECİ
I. VERGİNİN KONUSU 25
II. VERGİNİN TARAFLARI 26
A. Vergi Alacaklısı (Vergi İdaresi) 26
B. Vergi Mükellefi (Borçlusu-Yükümlüsü) 26
C. Vergi Sorumlusu 27
III. VERGİYİ DOĞURAN OLAY 31
IV. VERGİNİN TARHI 32
A. Tanımı 32
B. Tarh Çeşitleri 33
V. VERGİNİN TEBLİĞİ 38
A. Tebliğ Yapılacak Kişiler 38
B. Tebliğ Usulleri 40
VI. VERGİNİN TAHAKKUKU 45
A. Beyan Üzerine Tahakkuk 45
B. İkmalen, Re’sen ve İdarece Tarhiyat Üzerine Tahakkuk 46
C. Tahakkuku Tahsile Bağlı Vergilerde Tahakkuk 48
D. Belirli Bir Tarihe Bağlı Vergilendirmede (Kendiliğinden) Tahakkuk 48
BÖLÜM İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR 49
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ VE VERGİ DENETİMİ
I. MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ 55
A. Bildirimde Bulunma Ödevi 55
B. Defter Tutma ve Tasdik Ettirme Ödevi 59
C. Belge Düzenleme, Alma ve Verme Ödevi 62
D. Kayıt Nizamına Uyma Ödevi 66
E. Defter ve Belgeleri Muhafaza ve İbraz Ödevi 66
F. Vergi Levhası Alma ve Bulundurma Ödevi 66
G. Bilgi Verme Ödevi 67
H. Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer 257. Maddesi ile Düzenlenen Ödevler 68
II. VERGİ DENETİMİ 68
A. Yoklama 68
B. Vergi İncelemesi 70
C. Arama 72
D. Bilgi Toplama 73
BÖLÜM İLE İLGİLİ DİĞER TABLOLAR 74
BÖLÜM İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR 75
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: VERGİ BORCUNUN ORTADAN KALKMASI VEYA AZALMASI
I. ÖDEME 82
A. Ödeme Zamanları 82
B. Ödeme Yeri 84
C. Ödeme Şekilleri 84
D. Fazla Alınan Vergilerin İadesi 84
II. ZAMANAŞIMI 86
A. Tarh (Tahakkuk) Zamanaşımı 86
B. Tahsil Zamanaşımı 89
C. Ceza Kesmede Zamanaşımı 91
III. HATALARIN DÜZELTİLMESİ (DÜZELTME-ŞİKAYET YOLU) 92
A. Hesap Hataları 92
B. Vergilendirme Hataları 93
C. Düzeltme – Şikayet Usulü 93
IV. CEZALARDA İNDİRİM 94
V. UZLAŞMA 97
A. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma 97
B. Tarhiyat Sonrası Uzlaşma 98
VI. PİŞMANLIK ve ISLAH 104
VII. MÜCBİR SEBEP 105
VIII. YANILMA VE GÖRÜŞ DEĞİŞİKLİĞİ 105
IX. TERKİN 106
A. 213 Sayılı Kanunu’na Göre Doğal Afetler Nedeniyle Terkin 106
B. 6183 Sayılı Kanunu’na Göre Doğal Afetler Nedeniyle Terkin 106
C. Tahsil İmkansızlığı Nedeniyle Terkin 107
D. Vergi Hatası Nedeniyle Terkin 107
E. Mahkeme Kararı Üzerine Terkin 107
F. Kanun Yolundan Vazgeçme Üzerine Terkin 107
X. TAHAKKUKTAN VAZGEÇME 107
XI. TAKAS ve MAHSUP 107
XII. ÖLÜM 108
XIII. AF 108
XIV. İZAHA DAVET 108
XV. KANUN YOLUNDAN VAZGEÇME 113
XVI. KARŞILIKLI ANLAŞMA USULÜ 118
BÖLÜM İLE İLGİLİ DİĞER TABLOLAR 120
BÖLÜM İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR 122
BEŞİNCİ BÖLÜM: VERGİ HUKUKUNDA SÜRELER VE DEĞERLEME
I. VERGİ HUKUKUNDA SÜRELER 127
A. Sürelerin Sınıflandırılması 127
B. Sürelerin Hesaplanması 131
C. Sürelerin Uzaması 131
II. DEĞERLEME 134
A. Tanımı ve Çeşitleri 134
B. Amortisman 137
BÖLÜM İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR 139
ALTINCI BÖLÜM: VERGİ SUÇLARI VE CEZALARI (VERGİ CEZA HUKUKU)
I. İDARE TARAFINDAN VERİLEN CEZALAR ve FİİLLERİ 143
A. Ceza Türleri 143
B. Birleştirme (İçtima) ve Tekerrür 153
II. YARGI TARAFINDAN VERİLEN CEZALAR ve FİİLLERİ 155
A. Kaçakçılık Suçları 155
B. Vergi Mahremiyetini İhlal Suçu 158
C. Mükelleflerin Özel İşlerini Yapma Suçu 160
BÖLÜM İLE İLGİLİ DİĞER TABLOLAR 161
BÖLÜM İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR 164
YEDİNCİ BÖLÜM: VERGİ ALACAĞININ GÜVENCE ALTINA ALINMASI
VE TAHSİLİ (VERGİ İCRA HUKUKU)
I. VERGİ ALACAĞININ GÜVENCE ALTINA ALINMASINA YÖNELİK
DÜZENLEMELER 171
A. Teminat ve Kefil Gösterilmesi 172
B. İhtiyati Haciz 173
C. İhtiyati Tahakkuk 175
D. Diğer Koruma Önlemleri 176
II. VERGİ ALACAĞININ CEBREN TAHSİLİ 180
A. Teminatın Paraya Çevrilmesi ve Kefilin Takibi 180
B. Ödeme Emri Düzenlenmesi ve Tebliği 181
C. Mal Bildiriminde Bulunulması 182
D. Haciz Uygulanması 182
E. Bazı Hallerde Haczin Kaldırılması 184
F. İflasın İstenilmesi 185
BÖLÜM İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR 186
SEKİZİNCİ BÖLÜM: VERGİ YARGISI (VERGİ YARGILAMA HUKUKU)
I. VERGİ DAVALARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER 191
II. YARGI ORGANLARI VE YARGILAMA USULÜ 192
A. Vergi Mahkemesi 192
B. Bölge İdare Mahkemesi 197
D. Anayasa Mahkemesi 199
III. KANUN YOLLARI 200
A. Olağan Kanun Yolları 200
B. Olağanüstü Kanun Yolları 201
C. Kanun Yolundan Vazgeçme 201
IV. VERGİ YARGILAMASINDA DELİL VE İSPAT YÜKÜ 201
BÖLÜM İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR 205
İKİNCİ KISIM
TÜRK VERGİ SİSTEMİ
TÜRK VERGİ SİSTEMİ 211
I. VERGİLERİN MÜKELLEFTEN DOĞRUDAN ALINIP ALINMADIĞINA GÖRE AYRIMI
A. Dolaysız Vergiler 212
B. Dolaylı Vergiler 212
II. VERGİLERİN KİŞİLERİN EKONOMİK DURUMLARINI DİKKATE ALIP ALMADIĞINA
GÖRE AYRIMI 212
A. Objektif Vergiler 212
B. Subjektif Vergiler 212
III. VERGİNİN MATRAHINA GÖRE YAPILAN AYRIM 213
A. Advalorem Vergiler 213
B. Spesifik Vergiler 213
IV. VERGİNİN ORANINA/TARİFESİNE GÖRE YAPILAN AYRIM 214
A. Maktu Vergiler 214
B. Nispi Vergiler 214
BİRİNCİ BÖLÜM
GELİR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER
GELİR VERGİSİ 215
I. MÜKELLEFİYET 215
A. Tam Mükellefİyet 215
B. Dar Mükellefİyet 216
II. GELİRİN ÖZELLİKLERİ 220
III. GELİR VERGİSİNİN KONUSU 220
A. Ticari Kazançlar 221
B. Zirai Kazançlar 230
C. Ücretler 232
D. Serbest Meslek Kazancı 237
E. Gayrimenkul Sermaye İratları 241
F. Menkul Sermaye İratları 244
G. Diğer Kazanç ve İratlar 247
IV. GELİR VERGİSİNİN TARHI VE ÖDENMESİ 251
A. Beyanname Türleri 251
B. Verginin Oranı 255
C. Verginin Beyanı ve Ödenmesi 255
V. GEÇİCİ VERGİ 256
BÖLÜM İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR 259
KURUMLAR VERGİSİ 266
I. MÜKELLEFİYET 266
A. Kurumlar Vergisi Mükellefleri 266
B. Tam Mükellefiyet 267
C. Dar Mükellefiyet 267
3. Dar Mükellefiyette Verginin Tarhı ve Ödenmesi 269
II. KURUMLAR VERGİSİNİN KONUSU, TARHI ve ÖDENMESİ 271
A. Konusu 271
B. Muafiyet ve İstisnalar 271
C. Beyanname Türleri ve Verginin Beyanı 274
D. Verginin Oranı ve Ödenmesi 278
E. Tasfiye, Birleşme, Devir, Bölünme ve Hisse Değişimi 279
BÖLÜM İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR 281
İKİNCİ BÖLÜM
HARCAMALAR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER
I. KATMA DEĞER VERGİSİ 283
A. Verginin Konusu 283
B. Vergiyi Doğuran Olay 284
C. Mükellefiyet 285
D. İstisnalar 286
E. Verginin Matrahı 287
F. Vergilendirme Yöntemleri 288
G. Verginin Oranı 289
H. Verginin Beyanı 290
İ. Verginin Tarhı 290
J. Verginin Ödenmesi 291
K. Katma Değer Vergisinde İndirim Uygulaması 291
II. ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ 295
A. Verginin Konusu 296
B. Vergiyi Doğuran Olay 297
C. Mükellefiyet 297
D. İstisnalar 298
E. Verginin Matrahı ve Oranı 298
F. Verginin Beyanı ve Ödenmesi 298
G. Özel Tüketim Vergisinde İndirim Uygulaması 299
III. DİJİTAL HİZMET VERGİSİ 299
A. Verginin Konusu ve Vergiyi Doğuran Olay 299
B. Mükellefiyet 300
C. İstisnalar 301
D. Verginin Matrahı ve Oranı 301
E. Verginin Beyanı, Tarhı ve Ödenmesi 301
F. Dijital Hizmet Vergisine İlişkin Güvenlik Müesseseleri 302
IV. KONAKLAMA VERGİSİ 303
V. DAMGA VERGİSİ 304
A. Verginin Konusu 304
B. Vergiyi Doğuran Olay 305
C. Mükellefiyet 305
D. İstisnalar 305
E. Verginin Matrahı ve Oranı 306
F. Verginin Beyanı ve Ödenmesi 307
G. Damga Vergisine İlişkin Özel Durum 307
VI. BANKA VE SİGORTA MUAMELELERİ VERGİSİ 312
A. Verginin Konusu 312
B. Mükellefiyet 312
C. Verginin Matrahı ve Oranı 312
D. Verginin Beyanı ve Ödenmesi 313
VII. DEĞERLİ KAĞITLAR VERGİSİ 313
VIII. ŞANS OYUNLARI VERGİSİ 314
IX. ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ 314
X. HARÇLAR 315
A. Harcın Konusu 315
B. İstisnalar 315
C. Harcın Matrahı ve Ödenmesi 316
XI. GÜMRÜK VERGİSİ 317
XII. BELEDİYE GELİRİ NİTELİĞİNDE VERGİLER 318
BÖLÜM İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR 319
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SERVET ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER
I. VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ 323
A. Verginin Konusu 323
B. Mükellefiyet 323
C. Muafiyet ve İstisnalar 323
D. Verginin Matrahı ve Oranı 324
E. Verginin Beyanı 325
F. Verginin Tarhı 326
G. Verginin Ödenmesi 327
H. Veraset ve İntikal Vergisine İlişkin Özel Durumlar 327
II. MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ 328
A. Verginin Konusu 328
B. Mükellefiyet 329
C. Verginin Matrahı 330
D. Verginin Tarhı, Tebliği ve Ödenmesi 331
III. EMLAK VERGİSİ 332
A. Verginin Konusu ve Mükellefiyet 332
B. Muafiyetler 332
C. Verginin Matrahı ve Oranı 333
D. Verginin Beyanı, Tarh ve Tahakkuku 334
E. Verginin Ödenmesi 334
F. Emlak Vergisine İlişkin Özel Durumlar 335
III. DEĞERLİ KONUT VERGİSİ 335
A. Verginin Konusu ve Mükellefiyet 335
B. Verginin Matrahı ve Oranı 336
C. Verginin Beyanı, Tarhı ve Ödenmesi 336
BÖLÜM İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR 343
DENEMELER 346
KAYNAKÇA 351
