Osmanlı İmparatorluğu’nun 29 Ekim 1876’da Sırplara karşı kazandığı Aleksinaç Meydan Muharebesi’ni kutlamak için İstanbul’a gelen Macar heyetinin ziyaretine karşılık, Macar Kralı Mátyás’a ait XVI. yüzyılda Budin’den İstanbul’a götürülen ve Topkapı Sarayı’nda muhafaza edilen 35 cilt el yazması (corvina), önce Sultan II. Abdülhamit’in iradesiyle Macaristan’a iade edilmiş; ardından Şeyh Süleyman Buharî Efendi başkanlığındaki bir heyet 20 Nisan - 18 Mayıs 1877 tarihleri arasında Macaristan’ı ziyaret etmişti.
Heyetteki Basiret gazetesi muhabiri “Çaylak Tevfik” namıyla tanınan Mehmet Tevfik Efendi, İstanbul’a dönüşünde, bu ziyaretle ilgili anılarını Yâdigâr-ı Macaristan Asr-ı Abdülhamid Han adlı kitapçıkta yayımlamıştır. Kitapta heyetin Rusçuk ve Vidin üzerinden geçerek Macaristan’a gelişi, Budapeşte başta olmak üzere çeşitli Macar şehirlerini ziyareti ve İtalya üzerinden İstanbul’a dönüşüne ilişkin Mehmed Tevfik Efendi’nin gözlemleri yer almaktadır. Osmanlı heyetini karşılayan Macar heyetinden Dr. Béla Erődi de Budapeşte’de 1877 yılında “Csok Jasa (Çok Yaşa)” isimli bir kitap yayımlamıştı.
Mehmed Tevfik Efendi’nin hayatı ve eserlerine dair bilgi de içeren kitabımızda söz konusu eserin transkripsiyonu Erődi’nin gözlemleriyle karşılaştırmalı ve açıklamalı olarak verilmektedir.
Genç Osmanlıların fikirlerinin etkisinde kalan ve Meşrutiyet’i ilan etmesinden ötürü Sultan II. Abdülhamid’den eserinin kimi yerlerinde övgüyle bahseden Türk mizah yazınının ilk temsilcilerinden “Çaylak” Mehmed Tevfik Efendi’nin bu eserinin keyifle okunması ümidiyle…
