Tarihte Türkler’in en sürekli ve yoğun ilişkilerde bulunduğu milletlerin başında Ruslar gelir. Ruslar, bir devlet kurup büyümeye başladıktan zaman, bu büyüme daima Türkler aleyhine olmuştur.
Moskova önlerinden Sibirya’ya kadar uzanan Altınordu, Kafkasya’da yer alan Azerbaycan ve Türkistan’da bulunan Türkistan hanlıktan Ruslar tarafından yıkılmıştır. Doğu Avrupa, Kafkasya ve Orta Asya Türkleri’ne yönelik bu Rus yayılmacılığı, XVI. asrın ortalarında başlamış, XIX. ayrın, üçüncü çeyreğinde Ruslar’ın başarısıyla son bulmuştur.
Ruslar Türk âleminin diğer bir kolu olan Osmanlı Türkleri’ne karşı bir tehdit unsuru, haline gelmeleri de XVI. asrın ortalarında kendisini gösterir. Daha bu zamanda. Rusya’yı Türk dünyası için ciddi bir tehlike olarak görmeye başlayan Osmanlı Devleti, kendisini kuzeyden kuşatmaya yönelik, Rusya’nın Kafkasya ve Orta Asya’ya doğru yayılmacılığını önlemek hem de Türk ve Müslüman âleminin lideri olması sıfatıyla, buradaki Türkler’i kurtarmak için 1569’da Rusya’ya karşı ilk defa harbe başvurarak Astırhan Seferi’ni düzenlemiştir. Sefer sonucu, büyük ölçüde coğrafi güçlükler sebebiyle Astırhan’ın alnamaması, Rusya’nın kesin olarak Hazar Denizi’nin kuzeyine yerleşmesine sebep olmuş, kuvvet dengesi Rusya lehine bozulmaya başlamıştır. Rusya’da I. Petro’nun ıslahatlarıyla. bilim, kültür, teknoloji, askeri düzen ve disiplin dengeleri de Türkler aleyhine bozulmuş, nitekim bunun sonucu, 1736-1739 Türk-Rus Harbi’ni müteakip, bütün Türk-Rus harplerinde Türkler yenilerek vatan topraklarından bir parçasını devamlı Rusya’ya bırakmışlardır.
Osmanlı Devleti 1569-1918 yılları arasında Rusya ile tam on iki büyük harp yapmıştır. Her harbin arası ortalama 25 yıl sürmüştür. Bu harpler, Osmanlı Devleti için birer ölüm-kalım harpleri olmuş, Sıcak Denizler’e inmeyi milli ideali haline getiren Rusya, Türkiye üzerinde yayılmacılığından hiçbir zaman vazgeçmemiştir.
XIX. asrın başlarından itibaren Rusya’nın bu yayılmacılığı, Avrupa’nın büyük devletleri tarafından engellenmeye başlanmıştır. Bu devletler, Rusya’nın Türkiye üzerinden Ortadoğu’ya tehlikeli yayılışını kendi menfaatlerine aykırı buldukları için 1768-1774 Türk-Rus Harbi’ni müteakip Türkiye’yi yaşatma politikasına zorunlu olarak sarılmışlardır. Bunun sonucu, Türkiye 1774’den itibaren Avrupa kuvvet dengesine girmiştir. Türkiye adı geçen tarihten beri halen bu dengede bulunmaktadır. NATO’da oluşumuz günümüz için bunun sarih bir göstergesidir.
Milletler ve devletlerin, yaşama ve büyüme mücadelelerini devam ettirdikleri günümüzde de insanımız, tarihte üzerinde oynanan oyunları, yapılan hesapları bildiği derecede varlığını sürdürme şansına sahip olacaktır. Tarihte Türkiye Üzerine Emeller Serimizin diğer kitapları gibi bu kitabımızın da bu doğrultuda okuyucularımıza faydalı olacağına inanıyoruz.
Süleyman KOCABAŞ
