Tiamin beyin, bağışıklık sistemi, kalp ve kasların iyi çalışmasını sağlayan bir vitamindir. Gıdalardan enerji üretilmesini sağlayan tiamin, insülin salgısını artırarak metabolizmayı hızlandırır, iltihabı önler, kanda oksijeni artırır, mide asit salgısını, bağırsakların hareketini ve pankreas enzim salınımını artırarak sindirime yardımcı olur. Ayrıca analjezik, antioksidan, anti-epileptik ve antidepresan etkileri vardır. Tiamin B6 vitamininin aktif hale gelmesini sağladığı gibi B12 ve folik asit vitaminlerinin metilasyonunu destekler.
Tiamin eksikliği son yıllarda yüksek kalorili beslenme nedeniyle salgın halinde artmış ve mitokondri bozukluğu yaptığı için çoğu hastalığı taklit etmekte ve fark edilememektedir.
Şeker hastalarının % 70-80’inde, obezlerin % 49'unda, yaşlıların % 40'ında; yoğun bakımdaki hastaların % 48’inde, kanser hastalarının % 55'inde, konjestif kalp yetmezliği hastalarının % 33'ünde, hamile kadınların % 38'inde, Alzheimer, multipli skleroz, Parkinson ve epilepsi hastalarının % 28’inde ve psikiyatri hastalarının % 30'unda tiamin eksikliği vardır. Ayrıca enfeksiyonlar, ateş, hipertiroidi ve aşırı egzersizle tiamin ihtiyacı artar. Yoğun bakımda yatan koronovirüs hastalarında, fibromiyalji ve kronik yorgunluk sendromu olanlarda tiamin eksikliği sıktır.
Yüksek kalorili işlenmiş gıdalarla beslenme, alkol, aşırı çay, kahve, sigara, meşrubat tüketimi, gıdalardaki katkı maddeleri ve yaygın olarak kullanılan mide ilaçları, doğum kontrol hapları, diüretikler, metformin, antibiyotikler ve diğer ilaçlar tiamin eksikliğini tetiklemiştir.
Tiamin eksikliğinde önce beyin ve sinir sistemi, kalp, kaslar ve bağırsaklar bozulur ve kanda oksijen azalır. Başlangıçta aşırı yorgunluk, halsizlik, eklemlerde güç kaybı, baş dönmesi, bacaklarda uyuşma ve iğnelenme, kalp çarpıntısı, iştahsızlık, karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, kabızlık, depresyon panik atak, anksiyete yaptığı gibi hafıza, öğrenme, hatırlama, dikkat eksikliği ve algılama ile ilgili sorunlara neden olur.
Eksiklik önce otonom sinir sisteminde bozukluk (disotonomi) ile başlar ve daha sonra beyin, sinir, kalp, bağırsak bozuklukları, nöropati ve psikiyatrik belirtiler gelişir ve son aşamada Wernicke Ensefalopatisi denen ağır tablo oluşur. Diyabet hastalarında komplikasyonların artmasına tiamin eksikliği katkıda bulunur. Tiamin takviyesi bağışıklık sistemini destekler ve tip-2 diyabet, karaciğer yağlanması, kardiyovasküler hastalık, yaşlanmaya bağlı bozukluk, böbrek hastalığı, kanser, zihinsel bozukluklar, mide ve bağırsak hastalıkları ve Alzheimer, Parkinson gibi beyin hastalıkları riskini azaltır. Yoğun bakımda yatan Covid-19 hastalarında yüksek doz IV tiamin faydalı olmuştur. Antienflamatuvar nikotinik kolinerjik sistemi aktive ettiğinden akut ve uzamış Covid-19 enfeksiyonunda faydalı olur. Tiamin magnezyum olmadan etkisini gösteremediğinden magnezyumla birlikte alınmalıdır.
Ülkemizin önde gelen Endokrinoloji ve Metabolizma Uzmanlarından Prof. Dr. Metin Özata bu kitapta tiamin eksikliğinin nedenlerini, yaptığı hastalıkları ve tedavisini son bilimsel gelişmeler ışığında anlatıyor.
