Rus yazar Tolstoy’un “ Nâfi Atûf, Vicdân, Ölüm, Muhabbet , Adem-i Müsâvât,
” adlı eserleri Harbiye Nezaret Dairesi Tercüme Şubesi Rusça Mütercimi Binbaşı Ali Fuad tarafından, (1919 ) Yılında Rusçadan Osmanlı Türkçesine çevrilmiştir. Siyami Boylu’nun Osmanlı Türkçesinden Latin harflerine aktardığı ve Cağaloğlu Yayınevi’nden çıkan bu eserden,
İstanbul Cihan Matbaası tarafından (1341-1919 ) de basılan bu eserlerin Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi’nden alınan Osmanlı Türkçesi ile yazılmış metinleri de tıpkıbasım şeklinde meraklıları için kitabın sonuna dâhil edilmiştir. Bu metinler Osmanlı Türkçesinden aktarılırken asıllarına sadık kalınmış ancak anlaşılırlığın artması için metnin içinde geçen Arapça, Farsça kelimelerin günümüz kitabın Osmanlı Türkçesi ile basılmış hali de tıpkıbasım olarak son kısma eklenmiştir.
Tolstoy / Nâfi Atûf
Eğitim bilimci Nâfi Atûf Bey [Kansu] tarafından, meşhur Rus yazar Tolstoy’un hayatını, Tolstoy’un eğitimciliği ve Yasnaya Polyana’da açtığı okulu açısından inceleyen bu eser, Osmanlı Türkçesi ile 1341-1919 yılında basılmış ve ilk kez aslına sadık kalınarak Latin harflerine aktarılmıştır. Bu çalışma yapılırken, meraklılar ve Osmanlı Türkçesi pratiği yapmak isteyenler için, kitabın Osmanlı Türkçesi ile basılmış hali de tıpkıbasım olarak son kısma eklenmiştir.
Tolstoy / Vicdân
Çeşitli çağ ve ülkelerde yaşamış düşünürlerin fikirlerini zihin süzgecinden geçiren Tolstoy, bunlara kendi fikirlerini de katarak “vicdan” mefhumu hakkındaki görüşlerini bu kitapta toplamıştır.
“Binâ’en-‘aleyh cismen yaşayan insân için ancak ölüm müdhiştir. Rûhânî yaşayan insân için ise ölüm aslâ yoktur.”
“Eğer insân hayât-ı rûhânî ile yaşıyorsa ölüm ona müdhiş olmamalı ve onun için sür‘atle ârzû ve temennî olunmalıdır: Ölüm ancak insânın bütün güzerân-ı hayâtının netîce-i ameliyyesidir.”
“Kendi ârzû ve irâdetini irâdât-ı ilâhiyye ile birleştir şu hâlde senin etrâfında ve seninle her ne vâki olursa olsun kalbinin ârzû ettiği sa‘âdeti bulursun.”
“Hayâtımızdan râzı ve memnûn olmadığımızı zann edersek bunun ma‘nâsı ancak mecbûr olduğumuz gibi lâyıkı vechle yaşamağı bilmiyoruz demektir.”
Tolstoy / Ölüm
Tolstoy’un ölüm ve sonrasındaki hayat hakkındaki görüşlerini içeren bu kitapta, ölümün insanın sonu olmadığı, tam aksine yeni ve ebedi bir alemin kapısı olduğu üzerinde durulmakta ve bu hakikat çeşitli misaller ve çıkarımlarla desteklenmektedir.
“Ölüm demek: rûhumuzun kendisiyle birleşip ittisâl ettiği mahallin -mahfazanın- tebeddül etmesi demektir. İşbu mahfaza zarfiyle o zarfa mevzû olan bir şeyi yek-dîgeriyle karıştırılmamalıdır.”
“Hâtır-nişânın olsun ki cesedin hayâtı muvakkattır, mahdûddur ve sende hakîkî hayât sâhibi olan senin rûhundur.”
“Hayât-ı rûhaniyye ile yaşayan bir âdem için ölüm dehşet-engîz ve korkunç olamaz.”
“Muhabbet yalnız ölüm korkusunu gidermeyip aynı zamânda ona dâ’ir olan düşünceleri de mahv eder.”
“İster bir gün, ister asırlarca hayât-güzâr ol! Ebediyyen yaşayacak imiş gibi çalış ve bu sâ‘atte ölecek imiş gibi bulunarak insânlarla ona göre mu‘âmelâtını tanzîm et!”
Tolstoy / Muhabbet
“Muhabbet” kavramı bir bütün olarak ele alınarak Allah’a ve onun yarattıklarına karşı her insanın beslemesi gereken sevgi anlatılmakta ve bunun gerekliliği çeşitli örnekler gösterilerek ispat edilmektedir.
“Sevmek şu sûretle mümkündür. Ya‘nî sevmek için ikiden biri lâzımdır: Yâ tekemmül etmemiş -gayr- ı mükemmel- olan bir şey tekemmül etmiş veyâhûd ekmeli, ya’nî Allâh’ı sevmek. Eğer tekemmül etmemiş bir şey’i tekemmül etmiş hesâb edersek şu hâlde hatâ er veyâ geç anlaşılır ve muhabbet hitâma erer. Allâh’a muhabbet, ya‘nî ekmele muhabbet, hitâma eremez.”
“Eğer bir âdem Allâh’ı seviyorum der, fakat kendi kardeşine buğz ederse, o yalancıdır, çünki gördüğü kendi kardeşini sevmeyen, görmediği Allâh’ı nasıl sever? Kardaşlar! Yek-dîgerimizi sevelim, muhabbet Allâh’tandır, cümleyi seven Allâh’tandır ve Allâh muhabbetle tanılabilir.”
“Sizi birleştirmesi husûsunu Allâh’tan taleb etmeyiniz. Cenâb-ı Hakk herkeste bir olan ve o da kendi rûhu olan rûh-ı ilâhîyi herkeste bulundurmağla o azîmü’ş-şân tâ ezelden sizleri birleştirmiştir. Yalnız sizi ayıran şeyleri aranızdan çıkarınız o zamân birleşeceksiniz, yek-vücûd olacaksınız.”
Tolstoy / Adem-i Müsâvât
Bu kitapta, aynı Allah tarafından yaratılmış olan ve aynı “Rûh-ı İlâhî”yi içlerinde barındıran insanlar arasında hiçbir eşitsizlik olmaması gerektiği, bunun kabul edilemeyeceği örnekleriyle anlatılmaktadır. Tolstoy, insanlar arasında bazı farklar olabileceğini kabul etmekle birlikte her insanın hayatının dokunulmaz ve tüm insanların birbirleriyle kardeş olduğunu savunmaktadır.
“Cenâb-ı Hakk halk ettiği insânları ağa-efendi, kul-köle, mü’min ve kâfir, zengin ve fakir olarak tefrîk etmiş ise de cümlesinin hayâtı mukaddes olduğunu hepimizin kardeş olduğunu ve yegâne bir âb-ı müşfikimiz bulunduğunu ve bütün ta‘lîmât ve tedrîsât-ı hakîkîyye insânların müsâvâtını ve hukûkunun siyânetini âmir bulunmaktan başka bir hakîkat mevcûd olabilir mi?”
“İnsânların kendileri nasıl olursa olsun ve onların âbâ ve ecdâdı ne olursa olsun iki su damlası gibi onlar da böylece müsâvîdirler. Çünki herkeste yaşayan ve mevcûd olan birdir ve o da rûh-ı İlâhîdir.”
“Allâh’ın mevcûdiyyetini bilmeyen bir kimse ancak adamları yek-dîgerinden farklı ehemmiyyetli ve yüksek hesâb ederler.”
