Bu halk romanı Azerbaycan Gence ve KarabaÄŸ Türkmenlerinin Safevilerin en ünlü hükümdarı Åžah Abbas II. ye baÅŸkaldıran EÅŸkıya Deli Murat ile OÄŸlu EÅŸref’in hikâyesidir. KöroÄŸlu ve Rüstem-i Zal’in benzeri bir yiÄŸit olan EÅŸkıya Deli Murat, Åžah Abbas’ı dize getirirken, EÅŸref Saatinde doÄŸan Murat’ın oÄŸlu EÅŸref; pir elinden bade içip Åžiraz Han’ının kızı Zühre’ye âşık olmuÅŸtur. Fakat Gence ‘den Kandahar’a, Şah Abbas ve On iki Han, EÅŸref ile Zühre’nin karşısına dizilmiÅŸtir. Tek umudu Allah olan âşıkların tek kuvveti Åžahlara diz çöktürecek EÅŸkıya Deli Murat’tır.Â
Â
Dede Korkut’tan sonra ki en görkemli üsluba sahip olan hikâyemiz ilk kez bu kitap ile gün yüzüne çıkmaktadır. Özgün konusuna raÄŸmen diÄŸer hikâyeler ile de ortak noktalar taşıyan bu halk hikâyemiz hem kahramanlık; hem de aÅŸk konusunu iÅŸleyen yapısıyla; antik Yunan ve İran esatirlerinden de bazı izleri taşır.  Â
Â
Åžah Abbas zamanındaki Azerbaycan, İran ve Kandahar’a kadar uzanan bir coÄŸrafyada geçen hikâye, devre ait tarihi pek çok izleri de taşır.Â
Â
Hikâye, içerdiği; astrolojik, mitolojik, menkıbevi, kültürel ve tarihi pek çok unsurla çok zengin bir materyal dökümü de sunmaktadır. Bu çalışmada hikâyenin tam metni verilmiş, varyantları ve özetlerinden de söz edilmiş, diğer hikâyelerimizle karşılaştırmalı mukayesesi yapılmış, Hikâye, dil, üslup, yapısı, tarihi, astrolojik, mitolojik, menkıbevi, kültürel ve içerdiği tüm materyalleri yönünden de irdelenmiştir.
Â
Günümüzde Ermeni işgali altında olan Karabağ’ın yiğidi Eşkıya Murat’ın yiğitliği ve oğlu Eşref’in muhteşem aşkını anlatan bu hikâyemiz Azerbaycan ve Türkiye’de, çok çok sevilecektir.