Ä°slâmî ilimler sahasında müstakil kitapları bulunan Gazzâlî’nin, siyaset alanındaki yaklaşımları üzerinde pek durulmamıştır. Bu ise onun en çok okunan eserlerinin siyasi baÄŸlamının göz ardı edilmesine sebep olmuÅŸtur. Oysa eylem sabit fikrinin hâkim olduÄŸu Gazzâlî düşüncesinin bir siyasetle ya da bir yönetme sanatıyla sonuçlanmaması düşünülemez. Zira bir teoloji, bir ahlak ve bir hukuk varsayıldığında, orada kesinlikle, her ÅŸeyden bağımsız olmaktan uzak bir siyaset de vardır. Bu siyaset, toplum içinde bizzat kendini yönetmektir, bu konuda baÅŸkalarına yardım etmektir veya Ä°slâm’a uygun ÅŸekilde toplumu yönetmektir ve her ÅŸeyden önce, Ä°slâm’ı bilme, sonra da onu, hayatın deÄŸiÅŸken ve çoÄŸu kez yeni realitelerine uygulama sanatıdır.Â
Gazzâlî’nin siyaset felsefesi hakkındaki en kapsamlı çalışma Henri Laoust tarafından yapılmıştır. Gazzâlî’nin Siyaset Anlayışı adını taşıyan bu eserde önce onun yetiÅŸtiÄŸi siyasi ortam ve baÅŸlıca eserlerinde siyaset meseleleri incelenmiÅŸtir. Ardından önemli siyaset terimlerinin tanımlarından baÅŸlanarak siyaset-ilim, siyaset-insan iliÅŸkileri, siyasi yapının ana unsurları olarak imam, vezir ve hukukçuların nitelikleri ve iÅŸlevleri Ä°slâm siyaset düşüncesi ile karşılaÅŸtırmalı bir ÅŸekilde irdelenmiÅŸtir. Bunun yanında siyasi faaliyetin dini ve dünyevi amaçları, siyaset sosyolojisi bakımından ibadetler, ahlaki faziletler, adalet, suç ve ceza, yabancı unsurların hukuki durumu gibi siyaset-hukuk meseleleri ele alınmıştır. Laoust Gazzâlî’yi meÅŸgul eden pek çok problemin güncelliÄŸini ve çözümsüzlüğünü koruduÄŸu günümüzde onun bizzat hazır ve nazır olduÄŸunu vurguluyor.Â
Gazzâlî’nin Siyaset Anlayışı siyasi ıslahatın ahlaki bir ıslahat olduğunun göz ardı edildiği bir zamanda bizzat kendini düzeltmeden hiçbir şeyin mümkün olmadığını ortaya koyan yetkin bir inceleme.
Â