Bu çalışma, evrende kendini farklı bir kategoriye sokmaya çalışan insanın hikâyesidir. Biyolojik ve kültürel karakterler üzerinden ele alınan bu hikâyenin anlam çerçevesini; arkeo-antropolojik perspektiften insan-hayvan ayrımının temellendirilmesi noktasındaki hipotezler şekillendirir. Bu bağlamda oluşturulan ana kriterleri sorgulamak, çalışmanın temel sorunsalıdır. Arkeo-antropolojik yaklaşımda ele alınan kriterler; ‘bipedalizm’, ‘büyük beyin’, ‘dil’ ve ‘teknoloji’dir. Bu kriterler, insanı var etmek için yeterli midir? Biyolojik-morfolojik-genetik kriterler ne ölçüde doğruluk sunar? İki ayak üzerinde yürümesi, beyin hacminin en az 600cm³ ten fazla olması, konuşuyor olması varlığı insan yapar mı? Tanımlama noktasında bu hipotezler geçerliyse; bipedal pozisyonlu, müthiş akıl oyunları sergileyen ve konuşabilen hayvanların varlığını nasıl ifade edeceğiz?
Farklılığının özgün ifadesinde türdeşlerinden ayrışan varlık, eğer insan olmayı seçmişse; ontolojik-epistemolojik farklılığının bir gereği olarak mükemmel edimler sergilemekle yükümlüdür. Çünkü kendi varoluşunu sorgulayabilen, etik iradeye uygun davranabilen ve idealizm ilkesi ile dünyayı değiştirebilen insanın donanımı, sahip olduğu bilgi seviyesi ile doğru orantılıdır. Bu donanım, zihinsel-fiziksel farkındalık olup sofist kavramı ile ifade edilmektedir. Mesela sofistike insanın manipüle edebilme yeteneği, tüm canlılar arasında en üst düzeydedir. Bu insana, kendisi ve çevresi üzerinde yeterli kontrole sahip olma, faydasal yönde ustaca uyarlama-üretme-değiştirme yetkinliği sunmaktadır.
Sofist-manipülatif insan; muhakeme, algoritmik düşünce, bilinçli farkındalık, stratejiler geliştirme, çoklu davranış yönetimi, karmaşık problemleri çözme, etkili etkileşim-iletişim, simüle etme, keşfetme, muhayyile, hâkimiyet, etik değer, inanç, özgür irade gibi eylemlerle karakterizedir. Sonuç olarak evrenin tüm canlıları, genetik şifrelerinin ve ekolojik ortamlarının ortaklaşa etkisi altında şekillenmiş varlıklar olup ilk varoluşlarından sonra kendi nesillerinin devamlılığını sağlayacak donanıma sahiptir. Biyolojik-genetik-epigenetik olarak tanımlanan bu donanım, maddi varlığı şekillendirmeye yetkindir. Ancak irade ve idealizm gibi kavramların maddi varlıkla buluşması insanı doğuracaktır.
