İbnülemin Mahmud Kemal’in bir kıt‘ası ile na‘ti üzerine Hüseyin Vassaf’ın kaleme aldığı şerhler olan Feyzü’l-Kemâl ve Mir‘âtü’l-Kemâl, birbirlerine yaslanan muhtevaları dolayısı ile aynı kitap
içinde yer aldı. Tevhîd ilmine dair dakik bahisleri içeren Feyzü’l-Kemâl ile hakīkat-i muhammediyyeden muhabbet-i uhammediyyeye kadar geniş bir yelpazede pek çok meseleye bünyesinde yer veren Mir’âtü’l-kemâl bu yayın ile günümüz imlâsına aktarıldı.
Tasavvuf tarihçiliği, müellifliği, şairliği, sûfîliği başta olmak üzere muhtelif yönleri ile yakın dönemin tebarüz etmiş simaları arasına giren Hüseyin Vassaf’ın tasavvufa dair pek çok bilgi ve belgeyi derleyip toparlayan yönü, nefis üslûbu, şârih kimliği İbnülemin’in manzumeleri etrafında bir kere daha kendini aşikâr etme imkânı buldu. Kısacık iki manzumenin ne kadar büyük bir dünyanın sırlarına aralanacak köprü olabileceğini pratik olarak bizlere talim eden Vassaf, Türkçe tasavvufî şerh edebiyatının yakın tarihteki oldukça seçkin numuneleri ile sahip olduğumuz zenginlikleri bizlere bir kere daha hatırlatıyor. “Mâzi ile alakamızı yeniden tesis edeceğimiz” bir vadide gezinerek bize yol-yordam öğretiyor.
Şerhlerin kültürel ve irfânî mirasımıza nasıl taşıyıcılık ettiğini bizzat görmek ve içerdikleri hakikatlerle yüzyüze gelmek isteyenler için Vassaf’ın şerhleri hayli zengin çağrışımlar içeriyor.
