Varlık ve oluşu bir tesbîh -Yaratıcı’nın cezbesiyle sürekli yüzüş hâli- faaliyeti olarak gören Kur’ân: “Her şeyin bir yüzüş hâlinde olduğunu” söyler. Tesbîhin bir başka anlamı da “Allah’ı noksan sıfatlardan arıtmak” demektir. İnsanın dışında- bütün varlıklar Allah’ın ezelde kendi fıtratlarına koyduğu yol/yörünge üzerinde değişmez, sapmaz, şaşmaz yolculuklarını yapmakta, yürüyüşlerini gerçekleştirmektedirler. Hava, hava olmakla; ateş, ateş olmakla; toprak, toprak olmakla şehâdetlerini/tesbîhlerini eksiksiz yaparlar. Onların bu tesbîh faaliyetinden çıkmalarına imkân olmadığı gibi, isyan ve inkâr etmeleri veya asıllarını unutmaları da düşünülemez. Allah’a kullukları/duâları/îmanları tamdır. Kısaca onların varoluşları kulluklarıyla/tesbîhleriyle özdeşleşmiştir.
Fakat Allah, İlâhî Emânet’i bu varlıklara değil insana teklif etmiştir: “Biz emâneti göklere, yer ve dağlara arz ettik de onlar bunu yüklenmekten çekindiler. Bundan endişe ettiler. O emâneti insan yüklendi. Çünkü o, nefsine zulümkâr ve çok câhildir.” İşte insanı üstün/değerli kılan, bunca güçsüzlüğüne, zayıflığına rağmen şuurlu bir varlık olarak bu emâneti yüklenmesidir. Buradaki emânet “iki veya daha fazla hareket tarzı veya eylem biçimi arasında, dolayısıyla iyi ve kötü arasında seçim yapabilme” yeteneğidir. İnsan genel olarak düşündüğümüzde sahip olduğu bu nisbî serbest/özgür irâdeden kaynaklanan ahlâkî sorumluluğa layık olduğunu gösterememiştir. Kâinattaki her şey sınırsız ilim sahibi Yaratıcı İrâde’nin varlığına tanıklık ederken, yalnızca o, her zaman var olan ve her yerde varlığını hissettiren Allah’ın mutlak kudretinin bu karşı konulmaz, görmezlikten gelinmez tecellîlerine/belirtilerine karşı çoğu zaman kör ve sağır kalmaktadır.
Kur’ân insanı, kendisi dışında bütün bir varlığın –zorunlu olarak- gerçekleştirdiği “İlâhî Senfoni”ye, “Tevhîd Seyri”ne, “Duâ Semâsı”na çağırmakta ve insandan varlığın Yaratıcı’sı ile birlikte oluşturduğu bu “Tesbîh Rezonansı” ile bütünleşmesini/kaynaşmasını istemektedir. Bu titreşime/âhenge katılmak aynı zamanda Kur’ân’ın “Sünnetullâh” yani “Allah’ın tavrı/tarzı” dediği oluşa Allah ile birlikte yön verme bahtiyarlığına kavuşmaktır. Başka bir ifade ile “Allah, oluşun içindedir ve oluş Allah’ın davranışlarının” adıdır. Öyleyse varlıkla bütünleşme, varlığın tesbîh çağrısına katılma, “Allah ile buluşmak” demektir. Mütevâzı çalışmamız, bu buluşmanın limit ve limit üstü katılımına bir dikkat çekme çabasıdır.
