Yürümek -Eve
Kendilik bilinci belirmiş ama nesnelerle, dünyayla bir bağlantı kurulamamış, bir iç dünya ve dışarıdan beslenemiyor. Sonuçta Karrer delirdi, pantoloncuya girdi ve bastonuyla defalarca tezgaha vurdu, vurmadan önce Oehler'le yürüyordu, sadece pazartesileri, şimdi Oehler anlatıcıyla yürüyor pazartesileri çünkü Karrer delirdi ve Steinhof'a, akıl hastanesine gitti. Oehler anlatıcıyla yürüyor ve birbirlerini biçimlemek zorundalar, anlatıcı Oehler'in hızına alışmak zorunda, giyimini onunkiyle odaklamak zorunda, dar kenarlı şapkaya geniş kenarlı şapka, botlara karşı ayakkabılar, düşüncelere karşı düşünceler, görülenler ve duyulanlar karşılıklı sınanırsa, kıyafetler gibi, biri diğerini tutmayacaktır, öyleyse söylenenler yalandır, görülenler de öyle, yalandan kurtulmak diye bir şey yoktur, öylelik kişiden kişiye değişir, kişiler de kişiden kişiye değişir, kendindelik düşünüldüğü an kendindelik olmaktan çıkar, hiç kimse kendisi olamaz bu durumda, böyle bir şey mümkün değildir. Lyotard bunu açar, Husserl bunu Kant'tan süzdürüp berraklaştırır, fenomenlerin dünyası deist sayısı kadar olan tanrı sayısı kadar çoktur ve bu kadar çok olan bir dünyayı düşünmek onu yok eder, düşünce dünyayı kısıtlar, parçalar, kafese koyar. Yok eder, küçük parçalar kaybolmaya meyillidir, insan kendini kaybetmeye meyillidir ama bu yapış yapış denizde salınmakla kendini kurtarır, bu yapış yapış denizi sevdiği de olur, yüzmekten bıkmaz ve kendini mahveder, farkına varmadan. Mahvolur, düşünceleri dipsiz kuyuya akar sonunda, kaybolur. Ziyan olduğunu söylemek için bir ön değer vermek gerekir, buna bir ön değer vermek fazla değer vermektir, olağanlığı çok önemliymiş gibi, bayağılığı çok önemliymiş gibi algılamak demektir, saçmalıktır, çekilmez durumları çekilir durumlara tıkıştırmak hiçbir zaman iyi değildir, çekilirleri de çekilmezliğe iter bu, her şeye bulaşan bir çürümüşlük. "Bütün yaşam süreci bir kötüleşme sürecidir, sürekli, bu yasa en korkuncudur, her şey kötüleşir." (s. 12) Belirli bir dünyada belirsiz noktalar bırakmak, var olabilmek için. Belirsizliğin boşluğunda hayatta kalmaya çalışmak, bir deliliği sürdürebilmek için. Çekilmez olanı çekmek, olgulara karşı hayatta kalmak, varlığı sürdürebilmek, Kerrer bu yüzden delirdi. Kerrer varolmanın içindeydi ve onun karşısındaydı, çaresiz. Bir kere vardı, düşünebiliyordu ve düşüncesinden kurtulamıyordu. Tarihin var olup kendi yalanını sürdürmesi gibi, dışa çıkamaması gibi, kendi içinde kapalı bir sistem. Akıl, diyor Oehler, hiçbir şeyi kabullenmemekle akıl olmuştur ama bu bir sonsuz döngüdür, sonuçta kendini de yok etmesi gerekecektir. Bunu fark eden bir alt-akıl yaratır Kerrer, doğanın ve insanın sürmesini sağlayan bu alt akıldır, böyle söyledi Kerrer, der Oehler, sürekli aklı olsaydı öldürürmüş kendini ama aklı sürekli değilmiş, bir noktada kesilirmiş, iyi bir şeymiş bu, Kerrer'in yerinde olmamasını sağlamış, Kerrer şimdi bu yüzden akıl hastanesindeymiş. "Düşünülen bütün düşünme bir yedek düşünme, çünkü gerçek düşünme olanaksız, çünkü gerçek bir düşünme yok, çünkü doğa gerçek düşünmeyi dışlıyor, çünkü gerçek düşünmeyi dışlamak zorunda." (s. 15)
Deneyime dayanmayan her şeyin olanaklılığı, her şeyin yanlış olduğu bilgisiyle çarpıştığında insanın yok olma deneyimini doğurur, tek bir deneyim, yanlıştan tek bir çıkış yolu. Bu yolu kullanmaz insanlar, çocuk yaparlar bir de. Çocuk yapmak, diyor Oehler, insanın kendine hiçbir şey sormadığı anların sonucudur. İnsan gerçekten sormaz, sadece yapar, gerçekten sorsa yapmayacaktı ama sorma ediminin hiçbir önemi yok, kepazelik, Rust aslında Oehler olabilir mi diye düşünüyorum ben, Oehler çocuk yapanların en büyük cezaya çarptırılması gerektiğini söylüyor, kafasız insanlar çocuk yapıyor ve çocuklar devlet tarafından kafasızlaştırılıyor, hiçlikten hiçliğe, posası sıkılan insanlar devlete verebileceklerini verip birkaç anıyla ayrılıyorlar bu dünyadan, var oluş bir simülasyona dönüşüyor ve asıl varlık bu çarpıklık olmaktan öteye geçmiyor. Çarpıklık, doğanın ürettiği onca acı, insanın acı çekme kapasitesinin sınırsız olması, hepsi bir mekanizmanın parçaları olarak beliriyor, doğa kendinden olmayanı istemiyor, insanı istemiyor, bunu pek çok uçuk kaçık filmde, kitapta gördük, istenmediği yerde duran kişi kafasızdır, istenmediğinin farkına varmayan daha da ahmaktır, demiyor Oehler, ben diyorum bunu, Oehler'se Karrer'den alıntı yapıyor, anlatı içinde anlatı, kaç kat olduğunu sayamadım, bilmiyorum, birinin diğeri olması bana hiçbir sorun çıkarmaz, Oehler için sorun değil, o sadece anlatmak istiyor, anlatıcıya anlatmak, anlatıcı da anlatabilsin diye, söz gelimi hastanelerin çekilmezliğiyle dışarının çekilmezliğini farklı kılan bir şey olmadığını, hastanelerin ve Kerrer'inki gibi psikiyatrların saçmalık olduğunu söylüyor, bunlar sağaltımdan çok yıkım için oradadırlar, başka bir amaçları yoktur, derin düşünme sanatını yok eden yerlerdir, yok olmaya yol açacak düşüncelerin belirmesinden hemen önce düşünmeyi kesme sanatını yok ederler, birbiriyle ilgisiz pek çok şeyin bir araya gelip mutlak sonu -deliliği, ölümü vs.- getirmesini engellemezler, Kerrer'in başına gelen engellenemeyecek bir şeydi. Uzunca bir bölüm, Kerrer'in delirme anları için. Kerrer'in arkadaşı Hollensteiner'in dehası ve intiharı, Kerrer'in delirme anları için bu da. "Bu ülkenin güzelliği ile bu devletin hainliğini karıştırırsak, diyor Oehler, intihara varırız." (s. 30)
Spiraller, genişleyen spiraller, Bernhard'ın üslubu.
Evet. İsviçreli ve hayat arkadaşı Moritz'e geldiğinde anlatıcı düşünsel boşluğunu Moritz'e açmak için oradaydı, karanlığını kusuyordu, varlığının duyurduğu dehşeti haykırıyordu, yarıda kaldı. İsviçreli ve İranlı hayat arkadaşı geldiler, handalar, anlatıcı da handa, İsviçreli bazı işleri için oradan ayrıldı, kadınla adam ormanda yürüyüşe çıktılar, adam yaşamak için bir amacının olduğunu anladı, kadın onu yaşatacaktı, kadının varlığı yeterliydi çünkü kadın Schubert ve Schumann'ı biliyordu, Kierkegaard ve Schopenhauer'ı biliyordu, derinlikliydi, tüketilebilirdi, tüketildi ve adam, kadını tükettiği gibi bıraktı. Kendisi çoktan tükenmişti; yazılamayan metinler, yazılsa yazarını yok edecek metinler, araştırmalar, bilimsel işler, bilimsenmeyen işler, birçok iş insanı yok edebilirdi ve adam birini seçti, kadın ortaya çıkana kadar kendisini evine kapadı, kentten ve köyden ayrı ayrı nefret etti, aynı izlekler etrafında dehşet bir anlatı kuruldu kısaca. İsviçreliyle İranlı arasında bir yok etme biçimi belirdi, birbirini parçalayan iki insan, zamanında birbirlerinin paraziti olmuş iki insan ayrılamıyordu, biri diğerini yok edecekti, ancak öyle ayrılabileceklerdi, çok zengin olan adam, kadını yok edebilmek için soğuk ve nemli bir yerden arazi almaya karar verdi, emekliliğinde o araziye bir ev yaptıracaktı, İranlı kadın sıcak memleketlerden başkasını bilmediği için bu çürüyen doğanın içinde yaşamaya mahkum olacaktı ve karşı çıkamayacaktı, her şeyi kabullenmişti, her şeyin kendi hatası olduğunu biliyordu ve yok olmanın başka bir yolu olmadığını biliyordu. Doğru değil, en sonunda öğrendi ve kendini bir kamyonun altına attı. Kendini yok etti, onurlu bir davranış. Adamla konuşmaları sırasında, adamın intihar edip etmeyeceğine dair bir sorusuna, "Evet," demişti, etti. Evet, anlatı adını bu onaydan, anlatının sonlandığı satırdaki onaydan alıyor.
İkisi de ağır anlatılar. Birinde müzik-felsefe ilişkisi var, diğerinde Wittgenstein soslu yürümek-felsefe-anlam üçlemesi.
