Huzur Hakkındaki Yorumlar

Klasikleşmiş yazarlarımızı ve eserlerini okumaya bayılıyorum. Hele günümüzde yazılan kitapları ve cidden yazmayın diye yüzlerine yüzlerine bağırmak istediğim yazarımsıları gördükçe eski edebi eserlerimize daha bir bağlanmaktayım. Nitekim Ahmet Hamdi Tanpınar da bu değeri sonuna kadar hak ediyor. Kendisi Cumhuriyet tarihinin ilk öğretmenlerinden ve şiir, hikaye, roman, deneme, makale, edebiyat tarihi gibi birçok türde eser vermiş nadide edebiyatçılarımızdandır.

Tanpınar'ın Huzur'u bir aşk romanı gibi görünse de, aslında bir dönem tüm dünyanın huzurunu bozan 2. Dünya Savaşı'nın yarattığı buhran dönemi Türkiyesi'nin tam bir yansımasıydı diyebilirim. Bu minvalde doğu-batı çatışması ve bireysel özgürlüklerimizi kullanamayışımızın, içsel çatışmalarımızın hayatımızı nasıl zindan edebileceğini okuduğumuz eser; aslında bizi huzursuz etmeliydi. Ancak, Tanpınar'ın çarpıcı bir dille bize aksettirdiği cümlelerin içinde insan kendini hiç bitmesini istemediği bir müzik bestesini dinler gibi hissediyor. Ki eserde musiki özellikler ağır basıyor ve Mahur Beste'ye yapılan vurgular insanı derinden etkiliyor.

Genelde kitap okurken beni etkileyen ve dikkatimi çeken noktalardan biri de yalnızca yazıldığı dönemi değil, çağının çok ilerisini aydınlatabilmesidir. Sayfa 254'teki alıntı ile bunu size açıklayabilirim:

"Birtakım mekteplerimiz var; birçok şeyler öğretiyoruz. Fakat hep eksik olan bir memur kadrosunu doldurmak için çalışıyoruz. Bu kadro dolduğu gün ne yapacağız? Çocuklarımızı muayyen yaşlara kadar okutmayı adet edindik. Bu çok güzel bir şey! Fakat günün birinde bu mektepler sadece işsiz adam çıkaracak, bir yığın yarı münevver hayatı kaplayacak... O zaman ne olacak? Kriz..."

Huzur; aşkın, yaşamın, ölümün, algıların ve duyguların romanı. En çok da işitmenin. Yer yer müzik ile, şiir ile akıyor; gerçekçi diyalogları insanı derinden etkiliyor. Değişimi, gelenekseli ve çağdaşı hayatın her alanında, her detayında sorgulamayı vadediyor.

Bu roman boyunca okur, Mümtaz’ın yanı başında yaşama dair araştırmalar yapıyor farkında olmadan. Roman, geçmişe yahut belirsiz geleceğin ihtimallerine takılmaktan anı kaçıran insanı bütünüyle özetliyor. Kaygıya ve kafasında kurmaya meyilli olan Mümtaz, bir de Nuran ile yaşadığı aşk ile iyice derinleşen ve anlaşılmayı bekleyen bir karakter oluyor. Öyle ki Mümtaz’ın karakter olarak yoğunluğu bence çok ağır basıyor, kendisini çok hassas ve gerçekçi buldum. Tüm bunların yanı sıra “Huzur”da zaman; bireysel düzlemde yaşanan her şeyin ucunun topluma, dünyaya dair her detayın bireye dokunacağının bir kanıtı olarak akmaya devam ediyor.

Okurken zaman zaman dağıldığım olsa da (ki bu noktada Huzur’un Tanzimat dönemi romanlarını anımsattığını söylemeden geçemeyeceğim); hikaye, belirli dönemeçlerde beni yine merkezine çekerek doğal akışında ilerledi. Genel olarak huzursuz bir metin. Üzerine tezler ve kitaplar yazılmayı hak ettiği ortada.

Ahmet Hamdi Tanpınar’ı yazdığı dilden okumanın heyecanı ve hazzı benim için tarifsiz. Bana göre kendisi kültürel bakımdan inanılmaz birikimli bir romancı olmakla birlikte, bu birikimi okurun gözüne asla sokmadığı için ayrıca takdir edilmesi gereken bir yazarımız.

Bu roman ile dönemin İstanbul’unu, bir de Mümtaz’a eşlik ederek yaşamanızı diliyorum.