Kayıp Coğrafyanın İzinde: Doğu Türkistan Seyahatnamesi Hakkındaki Yorumlar

Kadim İpek Yolu güzergâhının kalbinde yer alan bu topraklarda, medeniyetlerin buluşması ve Türk kimliğinin derin kökleri güçlü biçimde hissediliyor. Taha Kılınç, Doğu Türkistan’ın “kayıp” olma hâlini yalnızca coğrafi bir uzaklık olarak değil, dünyanın vicdanından da uzak düşmüş bir sessizlik olarak yorumluyor. Bu kayıplık fiziksel ve de sembolik: Unutulmuş bir bölge ve ne yazık ki dini, dili, kimliği, kültürü silinmeye çalışılan bir halkın yurdu.

Her sayfada, bir gazetecinin titizliğiyle belgelenmiş olaylar, bir seyyahın duyguları ve bir Müslüman entelektüelin vicdani sorgulamaları iç içe geçiyor. Bu üç katman birleşince, kitap yalnızca bir seyahatname değil, insanlığın unutulmuş vicdanına yapılan yolculuk hâline geliyor.

Türk dünyasının ilk dönemlerdeki kalbi; Kaşgarlının, Satuk Buğra’nın, Yusuf Has Hacip’in vatanı; ikbal dönemlerimizin başkenti Doğu Türkistan’ın bugünkü döneminin her türlü tasavvurun ötesinde olduğu Kılınç’ın bu ezber bozan eseriyle anlaşılır. Çin’in istilası ve yoğun baskısının eski vatanın her zerresinde hissedildiği, korkunç gözlemlerin tarihe not düşercesine satırlara kazındığı bu kıymetli eserin mutlak suretle okunması gerekir. İnsan haklarının yegane geçerli söylem olduğu her fırsatta gündeme getirildiği bir çağda yaşanan insanlık dışı durumların uluslararası toplum nazarındaki geçerliliği düşünüldüğünde Çin’in pervasız dezenformasyonuna karşılık bu eser delil hükmündedir. Kılınç’ın gazeteci kimliğine binaen 5N1K haber unsurlarıyla ele aldığı eser modern bir seyahatname, günlük hükmünde olup emsaline az rastlanır bir çalışmadır.Yaşadığı ıstırabı muhataplarına gayet iyi anlatan yazarın Uygurların sesini dünyaya duyurduğuna şüphe yoktur. Bu sese kulak vermek insan olana zarurettir

Yazarın öncesinde kapsamlı bir hazırlık yaptığı kitap, sadece Doğu Türkistan'daki Uygur müslümanlarının içler acısı durumunu tüm çıplaklığı ve hazinliğiyle ortaya koymuyor, Çin devlet mekanizmasının komünist Rusya'yı nasıl solda sıfır bıraktığını da ortaya koyuyor.
Çin sanki Yahudilerin doğu kolu gibi. Çin gibi teknolojiyi takip ve kısıtlama için kullanan bir devletin eline fırsat geçirdiğinde tüm dünya için nasıl bir tehdit olabileceğini de görüyorsunuz. Doğu Türkistan'ın Çin için neden önemli olduğunu, Uygur müslümanlarına yaptığı örtülü ama bir o kadar da kaba ve baskıcı yöntemlerden sonra yazarın dediği gibi en önemli nimetin özgürlük olduğunu anlıyorsunuz.
İslam coğrafyasının en az bilinen bölgesine ışık tuttuğu için kitap çok önemli. Çekilen her zahmete, yaşanan her baskıya değmiş. Bize düşen de okumak ve düşünmek.