Nazan Bekiroğlu Hanımefendi'yi tebrik ediyoruz, kalemine, gönlüne sağlık.. Fevkalâde güzel olmuş. Hele bazı bölümlerini gözyaşlarıyla okudum. Daha fazla yorum yapmak hakkım değil zannediyorum, onlarca birbirinden enfes paragraf arasından kararsız kalıp da ancak seçebildiğim şu cümlelerle okuyucuları baş başa bırakıyorum:
“Bu devlet’ dedi, devlet derken içinden derin bir saygı geçti, ‘Türk’ü, Kürt’ü, Ermeni’si, Rum’u, Arnavut’u, Arap’ı, Yahudi’si daha bilmem kimiyle, yetmiş iki milletiyle asırlarca gül gibi geçinip gitti. Milleti bilirdi ama milliyetçiliği bilmezdi. Farklı milletler bir arada fakat birbirine dönüşmeden yaşardı onda. Benzeyecekleri değilse de bütünleşecekleri tek şey Osmanlı kimliğiydi. Kendileri olarak dillerini ve kültürlerini muhafaza ederek Osmanlı olmuşlardı. Ama Osmanlılık söz konusu olduğunda bu farklılıkların da bir anlamı kalmazdı. Bu devlet, Rum ile Ermeni arasında bir fark gözetmez, onları Türk’ten ayırmayı da aklına getirmezdi. O zamanlar, Osmanlı olmak Rum olmaktan önce gelirdi ve Rum olmak Arnavut olmaktan, o da Türk olmaktan farklı değildi. Devlete hizmet ettikleri müddetçe kim olduklarının önemi yoktu, İslâm bile devlet kademelerinde yükselmek için gerekli şart değildi. Osmanlı toprakları üzerinde yaşayan liyakatli kullar olmak, menzile varmak için birlikte yola çıkanların gerekli tek azığıydı. Ermeni de, Yahudi de, Rum da, şansı kabiliyeti ama en fazla aklı yaver giderse paşa olabilir, elçi olarak Osmanlı Devleti’ni temsil edebilir, nazır olabilirdi. Ama ne zaman ki Rum’un Rumluğu, Ermeni’nin Ermeniliği, Yunan’ın Yu-nanlığı Osmanlı olmanın önüne geçti, o zaman bütün dengeler bozuldu.”
Nar Ağacı
