E-Dergi

Pek çok önemli bilim adamının katkıda bulunduğu bu derlemede Osmanlı tarihinin genel dünya tarihi içindeki yeri, konunun niçin hak ettiği önemi görmediği tartışılıyor; orta ve uzun vadede bu bilgisizliğin/ihmalin nasıl aşılabileceği hakkında fikir yürütülüyor.
Okumaya başladığım zaman nasıl bir kitap ile karşılaşacağım hakkında pek bir fikrim yoktu. Osmanlı'nın dünyaya katkısı başlığı adı altında 'kendi alanlarında' uzman bu kişi aceba bana ne katacaktı?
Kitap bittikten sonra gerek konuyla alakalı gerek konuya paralel bir çok şey öğrendiğimi beyan etmeliyim. En önemlisi Osmanlı hakkında konuşmayı veya yazmayı kabul eden, bunu önemseyen (!) batılı uzmanların bakış açılarını görmek bana çok şey kattı.

Erken dönem Batılı tarihçiler, Osmanlı'yı sadece 'batı kaynaklarından' yazdıklarını ve yanlış anlattıklarını itiraf ediyorlar.
Bir çok yeri çizdim ve not aldım. Geliştirici olduğu kesin.

Kitabın başlarında Osmanlı'nın kurulduğu coğrafyanın ve demografik yapının özelliklerine dair bilgiler yer alıyor. Akabinde devletin sosyal yapısı ve imparatorluğun himayesinde yaşayan halkların yıllar içinde nüfus değişimleri, etnik kökenleri ve bölgesel ticaret faaliyetleri hakkında açıklamalar bulunuyor. İstatiksel veriler yazarın açıklayıcı yorumlarıyla zihinlerde netlik kazanıyor.
Uzun süren savaşların, gerek askeriye gerek yönetimde nitelikli personel sayısının eksikliğin doğurduğu neticeler, yüzyıllardır süregelen ekonomik sistemde yaşanan çözülmeler ve sınıflar arası güç mücadelesi gibi pek çok mesele telafisi olmayan sonuçları beraberinde getiriyor. Aynı zamanda modernleşme yolunda çok önceleri atılması gereken adımları da zorunlu kılıyor.
Yazarın karşılaştırmalı bir anlatım tarzı benimsemesinin ve yer yer Osmanlı'nın çağdaşı olan diğer devletlerdeki gelişmelere de değiniyor olmasının çalışmanın önemini daha da artırdığını düşünüyorum.

Bu kitap 18. yüzyıl sonundan 2012’ye kadar uzanan bir süreci anlatıyor. Osmanlı’nın son dönemlerinde ortaya çıkan ama Cumhuriyet Türkiye'sini de etkileyen siyasal, toplumsal, kültürel, iktisadi faktörleri topluca değerlendiriyor. yakın tarih için başlangıç bir kitaptır. yazar yer yer kendi düşüncelerine de değinmişse de eseri objektif ve tarafsız olarak vermeye çalışmıştır. yakın tarihi merak edenler başlangıç olarak okuyabilir.

Kemal Karpat doğduğu, belli bir yaşa kadar büyüdüğü, bazı dillerine vâkıf olduğu Balkanlar'ı inceliyor. Osmanlı İmparatorluğu’nun geç yüzyıllarından 20. yüzyılın sonlarında Bulgaristan’da yaşananlara kadar muhtelif gelişmeleri ele alıyor.
Yazarımız, birçok Balkan milletinin bir diğer ortak özelliğinin de Osmanlı Devleti'ndeki ayaklanmalarına ve özerkliklerine meşruiyet getirmek için sahte bir milli tarih anlayışı yaratması ve etnik kimlikler oluşturması olduğundan bahsetmiş. Aynı zamanda kitap, Bulgaristan veya Yunanistan gibi ülkelerin Türklerin ve Müslümanların dini ve milli kimliklerini yok sayıp onlara yaptıkları zulümleri ve yürüttükleri kirli politikaları da göz önüne sermiş.
Bölgeye ve Osmanlı idaresine farklı bir gözden bakmak ve karşılaştırmalı bir analize şahit olmak isteyen herkese kitabı okuması tavsiyesinde bulunmak istiyorum.

Bu derlemede Kemal Karpat, Türk siyasi hayatına ilişkin 30 yılı aşkın bir zaman diliminde kaleme aldığı makalelerini bir araya getiriyor. Osmanlı’nın son dönemlerinden yola çıkarak modern Türkiye’nin siyasetinin çatısının nasıl, ne şekilde kurulduğunu anlatıyor. Kemal Karpat, üslup açısından, objektif olmaya gayret etmiş -ki bunu bence başarmış- , yalın ve gerçekçi anlatımıyla Türk siyasi tarihinin sosyal, ekonomik, siyasi, kültürel boyutlarını ihmal etmeden, Osmanlı İmparatorluğu'ndan 1980'e kadar Türk siyasi tarihini anlatmıştır.

Beğendim mi? Evet, kesinlikle. Akademide ders kitabı olarak okutulacak çapta bir kitap. (Bildiğim kadarıyla, doktora ve yüksek lisans öğrencilerine okutuluyor siyaset biliminde.) Kitap, popülist değil, demogoji yapmıyor. Solun ve Sağ'ın geçmişteki siyasetlerini, dürüst bir şekilde ortaya koyuyor.

Son söz olarak, rahmetli Kemal Karpat'ın Türk tarihine ve siyasetbilimine böyle bir eser kazandırmış olması takdire layıktır. Okumanızı tavsiye ederim.