E-Dergi

Hatırladığı ilk olaydan başlayarak Padişah Mehmet Reşat'ın Mabeyn başkatibi olduğu zamana kadar geçen ömrünün kırk yılını anlattığı bu kitabın en ilgiyle okuduğum bölümleri eserleri ve Servet-i Fünun Edebiyatına ışık tutan bölümleri. Topluluğun oluşması ve dağıldıktan sonra sanatçılarının birbiriyle çekişmesi, özellikle Tevfik Fikret ile Hüseyin Cahit Yalçın'ın, o dönemle ilgili çok önemli bilgiler veriyor.

Saray ve ötesi sadece Mabeyn başkatibi Halit Ziya'nın, Mehmet Reşat'ın padişahlığı esnasında sarayda yaşadığı ve gözlemlediği olayları anlatmıyor. Ayrıca Abdülhamit'in gizemli Yıldız Sarayının içi, kişiliğine ait görüşleri, İttihat ve Terakkinin ileri gelenleriyle olan hatıratını da konu ediyor. Hem keyifle okudum hem çok şey öğrendim.

Müşahedat için doğal bir roman diyor Ahmet Mithat Efendi. Hatta Batı'da Zola'nın bile böyle bir roman yazmadığını söylüyor, ama Mithat Efendinin doğalcı yöntem dediği şey Natüralizm değil üstkurmacadır. Yani Colomb'un Hindistan'ı ararken Amerika'yı bulması gibi doğal bir roman yazayım derken üstkurmaca bir roman yazmış ve bunu ilk gerçekleştiren yazar olmuştur.