E-Dergi

Türkçe'nin şu anda en önemli sözlüklerinden birisi, muhtemelen birincisidir. Diğer sözlüklerde TDK'dan büyük oranda etkilenilirken bu sözlük çok daha orijinal bir çalışma. Mesela her kelime için verdiği örnekler düşünüldüğünde rakibi yok. Baskısı da oldukça kullanışlı. İlhan Ayverdi ve komisyonun 35 yıllık çalışmasının izleri net olarak görülüyor.

Büyük âlim Şemseddin Sami'nin 19. yüzyıldan kalma bu ilk romanı Türkçesi itibarıyla oldukça yalın. Osmanlıca diye aslında yanlış tanımladığımız kelimenin Türkçe demek olduğunu hatırlatıyor. Roman, teknik bakımdan çok gelişmiş sayılamasa da yansıttığı dönemin özelliklerini öğrenmek için faydalı bir eser. Kaldı ki, ne olursa olsun, edebiyatımızın ilk romanını okumamak ayıp olur.

İnsanların elinde, torbasında, koltuğunda sıkça görüp nedenini merak etmiştim. Muhtemelen ince olması önemli bir etken, adı da havalı. Yoksa nice iyi kitaplar kıyıda köşede yatıyor. Onun haricinde, ben kitabın içeriğini beğendim. Türkçesi, psikolojik tahlilleri, sürükleyiciliği gayet güzel. İnsanı sıkmayan, bilakis keyiflendiren bir kitap.

Nicedir beklediğim eser nihayet yayımlandı. Kitap âdeta tuğla, dolayısıyla Avrupa'daki gezisini ve gözlemlerini ayrıntısıyla yazmış. Dili eski ama güzel, Türkçe'sini ilerletmek isteyen herkes okumalı. Oryantalistlerin kongresine katıldığı için Türkçe üzerine de görüşlerini anlatmış. İzmir'de, Paris'te, Viyana'da, Köln'de vs. 125 yıl öncesinde yaşananlarla özdeşlik kurmak çok heyecan verici. Mesela, Eyfel Kulesi'nin en üst katına çıkamayışını anlatmış. Neden? Yaşlılıktan. Bakın nasıl anlatmış: "Ne yapalım? Bizdeki metanet işte buraya kadarmış. Tab'ımızı zorlayıp da gurbet ellerde başımıza bir bela getirmek kâr-ı akıl mıdır?" Harika...