E-Dergi

Gayretli, kırgın, umutlu... Vefat ettiği gün "Her Şey İçin Çok Geç" isimli kitabını edinmek de bize düştü. Yaradanın rahmetiyle muamele etmesini diliyorum.

Diğer kitaplarında olduğu gibi bu eserinde de Kemal Tahir, köy enstitülerinden birinin kurulma macerasını anlatıyor gibi gözükse de aslında Anadolu insanının binbir türlü hâlini gözler önüne sermeye çalışmıştır. Anadolu veya köy güzellemelerinin aksine Kemal Tahir, bu çalışmasında kırsal kesim insanın çok da masum olmayan dünya görüşünü başarılı bir şekilde tasvir etmiştir. Ayrıca Müfettiş Şefik Bey'in Müdür Halim Akın ve Emine Öğretmen ile yaptığı bazı konuşmalarda gayet makul bir biçimde köy enstitülerinin kurulma biçimine yapılan eleştiriyi görmek mümkün.

Esir şehir üçlemesinin bu son cildinde 1930 yılındaki Serbest Cumhuriyet Fırkasının macerası eski ittihatçılar ile yirmili yaşlardaki biri gazeteci, biri şair, biri avukat adayı (Murat, Selim Nuri, Kadir) gençler üzerinden anlatılıyor. Bana göre bu kitapta da diğer iki kitapta olduğu gibi, Kemal Tahir başarılı bir şekilde insan ruhu üzerinde durmaktadır. Tarihi verilerle o dönem yaşanan bazı olaylara da dikkat çekici eleştirileri var.

Esir Şehir üçlemesinin ikinci kitabı olan bu eserde Kemal Tahir usta sanatkârlığını ortaya koymaya devam etmiştir. İlk cildin hemen ardından okumaya başladığım bu eserde Kâmil Bey'in hapiste yaşadığı ortam ve her bir karakterin ayrı ayrı betimlemeleri gerçekten hayranlık uyandırıyor. Mesela Mehdi'nin Melahat ile olan ilişkisi ve devamında Melahat'in ölümüyle sonuçlanan süreç çok güçlü bir şekilde tasvir edilmektedir. Her ne kadar esir şehir üçlemesi İstiklâl Harbi yılları diye nam salmış olsa da aslında ilk iki ciltte özellikle cezaevindeki apayrı dünyaları çarpıcı bir biçimde gözler önüne sermektedir. Bu arada İstiklal Harbi'nde de Kütahya Eskişehir savaşları başlamıştır. Hemen üçüncü cilde başlamak lazım

Kemal Tahir, Kâmil Bey'in gözünden 1919-1920 arasında İstanbul'un işgalini ve Anadolu hareketini anlatmaktadır. Kâmil Bey'in Anadolu hareketine karşı yaşadığı gelgitler ve onu Millî Mücadele'ye ikna eden kahramanların tutumu çok etkileyici bir biçimde tasvir edilmektedir.