E-Dergi

Deliller, dış dünya-evren (somut) ve iç dünya-fıtrat (soyut) başlıkları adında 2 grupta açıklanmıştır. Deliller açıklanırken bu durumu açıklayabilecek teizm ve materyalist-ateizm olarak 2 görüşün olduğu vurgulanmıştır. Kitap boyunca 2 görüş karşılaştırılırken teizm görüşünün materyalist-ateizm görüşe göre daha iyi bir kabul olduğu vurgulanmış ve buradan hareketle Allah’ın varlığı kanıtlanmaya çalışılmıştır. Fakat bu kanıtlar doğrudan bir kanıtlama şeklinde değil, dolaylı olarak bu olmazsa mecburen şu olmak zorunda şeklinde açıklanmıştır. Eğer 2 görüşün karşılaştırılmasına dair bir beklentiniz varsa kitap bunu yeteri kadar vermektedir. Fakat kitabın teizmin tek başına, diğer görüşü dahil etmeden Allah’ın varlığını kanıtlama hususunda verimli olduğunu düşünmemekteyim. İçerik dışında okuyucular kitabın dilinin ağır olduğunu yazmışlar fakat bu bir felsefe kitabıdır. Kullanılan kavramlar doğal olarak gündelik dilden farklı olmak zorunda, anlaşılmayacak bir dilinin olmadığını düşünmekteyim.

Sineklerin Tanrısı, vahşetin 2.Dünya Savaşı gibi nedenlerle her zaman ve her yaş aralığında oluşabileceğini mi yoksa sadece yetişkinler ile medeniyet dairesi içinde mi gerçekleşebileceğini çocuklar üzerinden alegorik bir anlatımla sunmuştur. İnsanlığın yaşadığı zulümlerden sonra insan doğasına olan safi iyilik artık inanılacak bir konumda değildir. Kitaptaki küçük çocuklar olan karakterlerin davranışları da aslında bu safi iyiliğin olamayacağına dair örneklerdir. Bununla beraber insan doğasına tamamen kötücül bir yaklaşım da benimsenmemiştir. Her karakterin içinde iyilik ve kötülük dereceli olarak bulunmaktadır, derecelerine göre karakterler genel iyi veya genel kötü olarak değerlendirilebilir. Adaya düşmelerinden sonra bu karakterlerin birbirleriyle yaşayacağı durumlar anlatılırken adayla veya çocukların genel fiziki özellikleriyle ilgili çok fazla betimleme yapılması okumayı epey sıkıcı hale getirmiştir. Mina URGAN’ın harika çevirisi ve sonsözü ise kitabı daha anlaşılır kılmıştır.

Sokrates’in oluşturulabilecek en net kimlik analizlerinden biri yapılmıştır. Sokrates’i etkileyen dönemin siyasi-askeri durumları belirtilmiştir. Sokrates’e dair elde olan Platon ve Ksenofon gibi olumlu kaynakların yanında Aristofanes gibi olumsuz kaynaktan da yararlanılarak Sokrates’in neyle suçlandığı ve nasıl yargılandığı tartışılmıştır. Sokrates’in gençlik çağında içinde bulunduğu ortam ve arkadaşlık ilişkileri Sokrates’i mahkemeye götüren süreci başlatmıştır. Bir anda birkaç düşüncesinden dolayı mahkemeye gitmediği kitaptaki önemli bilgiler sonucunda anlaşılmaktadır. Sokrates’in gençlik çağına dair pek kaynak olmadığı için olgunluk çağının anlatımı buna bağlı olarak farklı şekillerde yorumlanabilmektedir. Alkibiades’le olan ilişkisi, eşi Ksantippe’le olan evliliği, peygamberlik iddiası veya proleter olarak yanlış bir şekilde kendi halinde biri olduğu gibi konular çokça spekülasyona uğramıştır. Kitabın dili ise kolay okunabilir bir yapıda olup gereksiz ayrıntıdan kaçınılmıştır.

Rouletabille, Sarı Oda’dan sonra bu sefer Herkül Şatosu’nda bir başka imkânsız suçu açıklığa kavuşturacaktır. Rouletabille, hikâyenin merkezine yerleşerek hem kendi geçmişiyle yüzleşip hem de dedektif rolünü yine ustaca oynayacaktır. Bir devam kitabı olarak beğendiğimi söyleyebilirim. Başlangıç ve gelişme bölümlerinde gereksiz ayrıntılar olup okumayı yorsa da ilk hikâyenin temeli ve Rouletabille’in hikayesi okumayı merakla devam ettirmektedir. Papaz’ın evi cazibesinden bir şey kaybetmese de kahramanlarımızın psikolojisi yine imkânsızlık sebebiyle ciddi anlamda sarsılacaktır. Larsan’ın ustaca taktikleri sonucunda her an hayatınızda Larsan’ın olabileceğini de düşünmektesiniz. Bir an için direkt gözümüzün gördüğüyle algılamaya çalıştığımız zaman suç algısının tam da suçlunun istediği gibi ilerlediğini fakat zeki ve ayrıntılara odaklanan Rouletabille’in kendisine has yöntemiyle suçu ortaya çıkarttığını öğreneceğiniz bir başka Leroux eseridir.

Tunaya, 2.Meşrutiyet’i doğuran süreci, nasıl oluştuğunu ve nasıl devam ettiğini başarılı bir yazımla anlatmıştır. Tunaya, 1.Meşrutiyet ile 2.Meşrutiyet’i birbirinden farklı kılan siyasi ve hukuki kanunlara değinmiş, dönemin daha iyi kavranılmasını sağlamıştır. Meşrutiyet’in ilanı sonucu Türk toplumunun içinde bulunduğu çıkmazın dışarıdan göründüğü gibi olmadığı daha net anlaşılmıştır. İttihat ve Terakki, iktidarı ele geçirip bütün sorunlarla karşı karşıya kalınca 1876’ya ait eleştirdiği bazı ilkelere kendisi de dönmek durumunda kalmıştır. İttihat ve Terakki’nin özellikle 1911-1913 yılları arasındaki değişimine vurgu yapılmıştır. Aslında İttihat ve Terakki üzerinden siyaset felsefesine de giriş yapılmıştır. Fakat Tunaya, burada eleştirmekle beraber bütün olumsuzlukları İttihat ve Terakki’ye yıkmaz, muhalefet eleştirisi de vardır. Dönemin şartlarınca yapılıp yapılamayacak işlerin olduğunu söyleyip, İttihat ve Terakki’nin 2.Meşrutiyet’teki bazı olumlu işlerine de vurgu yapmıştır.