E-Dergi

Sartre'ın varoluşçuluk hakkındaki yanlış yargıları ve haksız saldırıları karşıladığı "varoluşçuluk bir hümanizmadır" konuşması ve destekleyici metinleri içeren, (Asım Bezirci'nin giriş yazısının da katkısıyla) varoluşçulukla tanışmak için oldukça iyi bir eser.

Sartre, “varoluşçuluk deyince, insanın yaşamasına yol veren ve her gerçeğin, her eylemin bir çevreyi, bir insancıl öznelliği kucakladığını gösteren bir öğreti (doctrine) anlıyoruz”[30] diyor.

Sartre'ın entelektüelin kimliğini tarihsel/sınıfsal açıdan tartıştığı (birbirini izleyen) 3 konferans ve bir röportajdan oluşuyor kitap.
“Parçalanmış toplumların ürünü olan aydın, bu toplumların varlığının kanıtıdır, çünkü onların parçalanmışlığını içselleştirmiştir. O halde, aydın tarihin bir ürünüdür. Bu bakımdan, hiçbir toplum
kendini suçlamadan aydınlarından şikayet edemez, çünkü ne ettiyse onu bulmuştur”
Jean-Paul Sartre

Sartre'ın Cezayir Bağımsızlık Savaşı ekseninde, Fransız iç politikasındaki gelişmeleri de eleştirdiği yazıların bir derlemesidir bu kitap. Düşününüz ki, İkinci Dünya Savaşı’nın kazanan tarafında yer alan Fransa’da, işgalin yarattığı moralsizlikten sonra, yeniden “güçlü Fransa” söylemi ve Fransız milliyetçiliği her yeri sarmışken, Sartre, Cezayir’in bağımsızlığını savunacak, “Fransız süngüleri altında sadece mutsuz olunabilir” diyecektir. Faşizme karşı direnişiyle övünen Fransızlara, Fransa’nın Cezayir’de yaptıkları üzerine “Ellerimizi suçsuzlukla yıkayabilir miyiz” diye sorar. Üstelik, bu dönemde Fransa’da demokrasi hiçe sayılarak kurulmaya çalışılan “De Gaulle monarşisi” karşısında, bu otoriter (efsane) figürün yaratılmakta olan olağanüstü iktidarı karşısında, boyun eğme eğilimindekilere “Sen ey de Gaulle’cü cumhuriyetçi, kendini hayvana indirgemek zorunda mısın?” diye seslenir.

"Özgürlüğün, boyun eğme özleminin ve erk tutkusunun insanca yanlarına baktığımız zaman ortaya çıkan belli başlı sorular şunlardır: Bir insan deneyimi olarak özgürlük nedir? Özgürlük arzusu insan doğasında yapısal olan bir şey midir? Bu, bir insanın içinde yaşadığı kültür ne türden olursa olsun özdeş bir deneyim midir, yoksa belli bir toplumda ulaşılan bireycilik derecesine göre farklılık gösteren bir şey midir? Özgürlük sadece dışsal baskının yokluğu mudur, yoksa ayrıca başka bir şeyin varlığı mıdır; eğer böyleyse, neyin varlığıdır? Özgürlük savaşına yol açan toplumsal ve ekonomik etkenler nelerdir? Özgürlük, insan için taşıyamayacağı kadar ağır bir yüke, kaçmaya çalışacağı bir şeye dönüşebilir mi? Öyleyse neden özgürlük bir çokları için arzuyla beslenen bir amaç, bazıları için de bir tehdittir?
Ayrıca, doğuştan gelen bir özgürlük arzusunun yanı sıra boyun eğmeye yönelik içgüdüsel bir arzu da olamaz mı? Eğer yoksa, bugün birçok insan için bir öndere boyun eğmenin taşıdığı çekiciliği nasıl açıklayabiliriz? Boyun eğme her zaman açık otoriteye mi yöneliktir, yoksa yükümlülük ya da bilinç gibi içselleştirilmiş otoritelere, içsel zorlanımlara ya da kamuoyu gibi isimsiz otoritelere yönelik bir boyun eğme de var mıdır? Boyun eğme ediminde gizli bir doyum var mıdır ve varsa özü nedir?
İnsanlarda doymak bilmez bir erk duygusu yaratan şey nedir? Bu onların yaşam enerjilerinin gücü müdür, yoksa bu yaşamı kendiliğindenlikle ve sevgiyle yaşamaya temel bir zayıflık ve bir yeti yokluğu mudur? Bu çabaları güçlü kılan ruhsal koşullar nelerdir? Sonuçta bu ruhsal koşulların dayandığı toplumsal koşullar nelerdir?"

Erich Fromm
“Özgürlükten Kaçış”

Türkçe'de alanında tek! Almanya Sosyal Demokrat partisinin tarihi tüm program metinleriyle beraber anlatılıyor. Kitap ne yazık ki (hala geçerli olan) 1989 Berlin Programı ile son buluyor. Umarım SPD yeni programını bir an önce tamamalr da, Deniz Kavukçuoğlu için de kitabı güncelleme adına bir bahane olur... Her durumda, yapılan tüm değerlendirmelere katılmamakla beraber (ki normali de budur sanırım), oldukça sağlam bir kaynak olduğunun altını çizmek isterim.