Rıza Nur’un Hayat ve Hatıratım serisini okumayı uzun zamandır düşünüyordum. Zira Türk siyasetinde önemli bir yere sahip olan ve muhalif kişiliği ile tanınan Rıza Nur’un hayli tartışılan anı ve ifadelerinden birçok eser alıntı yapmış ve tartışma yaratmıştı Türkiye’de. Özellikle İsmet İnönü ve Mustafa Kemal’e olan muhalifliği bu tartışmada sanırım en önemli etken. Resmi tarih söylemlerinden farklı bir yakın tarih okumak isteyenler için okunması gereken bir seri diyebilirim. Serinin bu birinci kitabında Rıza Nur çocukluğundan ve ailesinden başlayarak Anadolu’da oluşan Kuvayi Milliye hareketine kadar getiriyor okuyucuyu. Birinci ciltte dikkat çeken unsur Rıza Nur’un kimseye güvenmeyen ve sevmeyen bir kişilikte olması. Bunu çok açık sık sık dile getiriyor eserinde. Muhalif kişiliği, genç yaşında hemen her şeye yaptığı itiraz, gençlik yıllarında tıbbiye mektebindeki kavgaları hayli ilginç. Rıza Nur eserinde kendisine ait yanlışları da samimiyetle ifade etmiş. Çapkınlıklarını, rezilliklerini bile kaleme almış. Belki bu sebeple Rıza Nur’un eleştirdiği kişilerle ilgili kavgalarını düşüncelerini okurken bu satırlar samimiyetsiz ve yalan olarak gelmiyor okuyucuya. Bana gelmedi en azından. Özellikle İttihatçı hareket içinde yer alan Rıza Nur 2.Abdülhamit’i gayet net ve tartışmasız istibdat padişahı olarak değerlendiriyor ve bugün 2.Abdülhamit’e methiyeler düzmek için yarışan günümüz yazarlarının çoğunu köşeye sıkıştıracak anılara sahip. Tabi İttihatçı hareketten ayrıldıktan sonra ülkeyi bir uçuruma yuvarlayan ve Abdülhamit’i mumla aratacak bir istibdat yönetimi uygulayan bu harekete de en sert muhalefeti yine kendisi yapıyor görünüyor. Tıp eğitimi süreci de hayli ilginç ve zengin bir birikime sahip. Rıza Nur bu eseri kaleme aldığında 17 yıllık evliliğini sürdüren bir yazar. Bunu şunu için yazıyorum. Refikası olan hanım tam bir zır deli. Tartışmasız bir deli. Hanımının yaptıklarını okurken ben bu kadını pencereden aşağı atmak istedim açıkçası. Benim bile okurken psikolojimin bozulduğu bir evlilik sonucu Rıza Nur’un psikolojisinin bozulmamış olması sanırım mümkün değil. Belki bu cehennem azabını içeren evliliği sebebiyle geçmişe dönük anılarını değerlendirip kaleme alırken daha acımasız olmuş olabilir Rıza Nur. Ben eseri işaret yayınlarından okudum. Objektif ve yorum yapmadan hiçbir satırı da kesmeden düzenlenmiş olması çok önemli bu eser için. Resmi tarih adıyla birçok eserin yok sayıldığı Türkiye’de bu eserde zamanla içi kırpılmış ve suya sabuna dokunmayan bir hatıra defterine dönüşebilir bazı yayınevlerince. O nedenle bir an önce okuyun derim.
