E-Dergi

Yazarın oldukça ilginç bir mizah anlayışı var. Romanın karakterleri ve olay örgüsü, sıra dışı ve absürt olmasına rağmen insan doğasının ve toplumun derinliklerine dair önemli göndermeler içerdiği için okuyucuya gerçeğe yatkınmış hissi veriyor. Absürt olaylar, gerçek kişilerle öyle harmanlanarak sunuluyor ki, Hitler’le Orta Amerikalı birinin dostluğunu yadırgamıyorsunuz. Romanda bir kaç gerçek kişi, kurgusal olaylarda kullanılmış.

Anlatıcı, Rudy Waltz, kişiliğinin nasıl şekillendiğini, ailesiyle ilişkisini anlatırken, aralarda yemek tarifi veriyor. İnsan tariflerini not etmekten kendini alamıyor. Tarifler, anlatıcının daha çok kendileriyle ilgili olan ebeveynlerinden çok, mutfaktaki hizmetlilerle büyümesinden dolayı onun kişiliğinin bir parçası. Yazarın şekillendirdiği kahramanı, yine anlatılan olaylar kadar absürt, fakat okuyucuya sunuluşu açısından ete kemiğe bürünüyor. Kitabın etkisiyle zor bir konuşmayı “linzer torte” eşliğinde yapabilirim.

Kitap daha çok bir araştırma-tez çalışması niteliğinde. Demokrasi, toplum ve yönetim biçimlerinin şekillenmesini çeşitli benzetmeler yaparak açıklıyor. Bunlardan en önde gelenleri kızıl kraliçe ve Leviathan. Devleti ejderha olan leviathana benzeterek, toplumların kendi leviathanlarını nasıl ehlileştirdiğini ya da ayakları altında ezildiğini örneklendiriyor. Demokrasiyi toplumun ve bir ejderha olan devletin “dar koridorda” yürümesine benzetiyor. Ezilmeden ilerleyebilme hali diyebiliriz. Bir yandan da devletin işleyişinin ayrılmaz parçası olan ekonominin toplumların demokratik yönetime ulaşmasındaki etkilerini irdeliyor. Konuya liberal demokrasi yanlısı bir pencereden bakılmış. Okurken, kitaptaki örnekler daha sol bir pencereden değerlendirilseydi nasıl olurdu diye düşünmeden edemedim. Ama genel olarak tarafsız bir gözle yazılmış diyebilirim. Konuyla ilgili çalışanların ve ekonomi-yönetim bilimleri gibi bölümlerde okuyanların okuması gereken bir kitap olduğunu düşünüyorum.

Houekkebecq’in bu romanı yayınlandığı sene Charlie Hebdo saldırısı olmuş. Kitabın içeriği ve Avrupa’daki cihat hareketleri göz önüne alındığında, yazıldığı yıllar için bu distopya Avrupalılar için korkutucu olmalı. Kitapta siyasal İslamın Avrupa’yı ele geçirmesi ise çok gerçekçi biçimde ele alınmış. Anlatıcı dışında siyasal iklim konusunda bilgiyi, öğretim görevlisi bir arkadaşının, devlet görevlisi eşinin ağzından dinliyoruz. Yapılan analizler yazarın siyasal islam hakkında objektif ve gerçekçi görüşleri olduğunu gösteriyor. Anlatıcının apolitik ve umursamaz tavrı, yıllar içinde rahat ve sosyal ilişkilerden kopuk hayatı sayesinde tepkisizliğe dönüşmüş. Yalnızlığı, ilişki kurmadığı annesi ( belki onu yaratan ülkesi Fransa) ve babası ( yönlendirici bir erk , devleti, toplumu) yüzünden çaresizliğe dönüşmüş. Kitapta geçen “uygarlıklar katledilerek ölmez, intihar ederler.” ve Humeyni’den alıntı “İslam siyasi değilse bir hiçbir.” cümleleri, anlatılan distopik Fransa’nın özetini veriyor.

Tam metin mi, özet mi?

Yazıldığı zaman içinde yenilikçi bir roman. Önsözde baş karakter Oblomov’la benzetilse de ben daha çok, kendini modernleşme hareketinin öncüsü olarak gören fakat kendini geliştirebilmek için rekabetten ve esinlenmeden yoksun olan ve Avrupa aristokrat görüntüsünü taklit eden bir karakter gördüm.
Dediğim gibi, roman çağına göre sürükleyici ve yenilikçi. Fakat günümüzde modernizm, modernleşme gibi kavramlara meraklı olmayan, salt kurgu okumak için kitaba başlayacak bir okuru sıkar.