E-Dergi

Ekseri İş Bankası Kültür Yayınları eserlerinde olduğu gibi öncelikle çevirmen Ari Çokona'ya tüm kalbimle teşekkür ederim bu tertemiz ve dupduru çeviri için. Yunanca aslından çevirmesine rağmen cümle düşüklüğü ve anlam kayması gibi problemler hiç olmadı ve su gibi akıp giden yalın bir dille kendisini okutturdu. Kitabı Platon'un kaleme aldığı düşünülünce felsefi yönünün ağır basmasından ötürü yorar mı diye korkulabilir, kesinlikle hayır şeklinde cevap vereyim kendi adıma. Kitap Antik Yunan döneminde Sokrates'in düşünceleri sebebiyle birkaç kendini bilmez tarafından suçlanarak mahkeme önüne çıkarılmasını ve neticede ölüm cezasına çarptırılmasına müteakip hücredeki son gününde dostlarıyla yaptığı konuşmaları anlatıyor. Doğru ve yanlıştan, karşıt kavramlardan, mantık kurma şeklinden bahsedildikçe ufuk açıyor.

Hayatımda okuduğum en şahsına münhasır kitap bu muhtemelen. Sartre'nin varoluşçuluk sorgulaması yaptığı, bir parça felsefik, öte yandan da aslında sadece bir yazarın günlüğü olarak kaleme alınmış. Şahsına münhasırlığı da bu kadar derin konuları sorgulamasına rağmen adamın gündelik hayatını anlatıyor en sıradanlığı ile... Mesela diyor ki "bugün kalktım şu kafede bununla sohbet ettim" vs. böyle bir sıradanlık. Fakat sonra sonra farkına vardırıyor ki kitap, o sıradanlık dediğimiz varoluş sorgulaması. Kitapta bulantı olarak tanımlanan his bence iç sıkıntısı. Bana o şekilde geçti yani. O kadar gerçek geliyor ki okurken, karanlık dehlizlerde yürür gibi bir sıkıntı basıyor. Yanlış zamanlamayla okunursa, insanı depresyona götürür elinden tutup.

Şiir kitapları biraz nankör. Bir günde bitiyor. Dün sabahtan akşama kadar okundu geçti. Biraz da şiirlerin kısalığı ve ekseri satırların birer ikişer kelime olması vardı. Benim için çok çarpıldığım bir kitap olmadı. Benim bildiğim Murathan Mungan şiirleri, Yeni Türkü'nün bestelediği şiirlerdir: Maskeli Balo'dur (farklı bir yorum isterseniz Yaşar versiyonu şiddetle tavsiye!), Fırtına'dır, Dönmek'tir, İstersen Hiç Başlamasın'dır illa ki Çember'dir ve elbette Olmasa Mektubun'dur (Allahım inşallah unuttuğum yoktur). Bu dağ tandanslı şiirler biraz yavandı sanki. Bir tek "Af" isimli bir şiiri vardı. Ona çarpıldım işte. Şimdi tekrar baktım adından emin olmak için, bir daha çok sevdim. İşte bu tam bir Mungan şiiri. Vurucu, can yakan, silkeleyip kenara bırakıveren... Belki biraz daha külliyatına girmek gerektir özümsemek için bilemiyorum altan. Beni yakalayamadı kitabın geneli, en özet haliyle böyle açıklarım hislerimi.

Kuduz salgınının insanları kırıp geçirmesi nedeniyle bu kızın kuduz olup olmadığını merak ediyor aile ama üzerinden bir miktar zaman geçtikten sonra. Baba çapkın, anne gergin, ailenin birbirinden haberi yok özetle. Bölgenin dahi doktorunun kıza uyguladığı tedaviden memnun kalmayan baba, kızı manastıra kapatmakta buluyor çareyi. Manastırda da bir rahip yarı yaşındaki bu kıza aşık oluyor ki kitabın adındaki aşka da buradan çakıyoruz atıfı.Ortaçağ bağnazlığını görüyoruz; bilimin karşısına saçma sapan ritüellerle çıkılması, kızın evlenene kadar saçının kesilmemesi falan okurken ifrit oldum gerçekten. Kuduz olmayan çocuğu kutsal sularla yıkanmasını mı ararsın, içinden şeytan çıksın diye türlü türlü işkenceler edilmesini mi ararsın, sınıfsal çatışmaları ve beğenmedikleri, köle olarak kullandıkları insanlara çocuklarını yetiştirsin diye emanet etmeleri gibi çarpıklıklar mı istersin... Ne ararsan var. Müthiş bir Ortaçağ eleştirisi aslında.

Deniz Ülke Arıboğan ile Meltem Narter'in editörlüğünde yazılmış bir makaleler kitabı elimde tuttuğum. 12 kadın akademisyenin yazdığı 12 farklı makale var Covid19 pandemisi konusunda. Bu makalelerin ana çerçevesi pandemi olsa da kiminde insan psikolojisinden, kiminde liderlik vasıflarından kiminde ise kayıplardan bahsediliyor. Alırken acaba sıkılır mıyım veya psikolojimi olumsuz etkiler mi diye epey gerilmiştim. Zira pandemide geçen 2 yıl hepimiz için hayatımızın en zor dönemlerinden olmuştur diye tahmin ediyorum. Bende böyle çalışmıştı en azından... Fakat korktuğum gibi olmadı. Kitap gayet keyifli akıp gitti. Bu yüzden tavsiye edilecekler listeme yazarım.