Akçura eserine cevabı çetin bir soruyla başlar: “Türk Milliyeti fikri, Türkler arasına ne zaman ve nerede girdi?” Bu soruya layıkıyla cevap verebilmek için de Yusuf Akçura Türkler ve milliyet tabirlerinden ne anladığını ayrıntılı bir şekilde tartışmaktadır. Dönemin önemli yerli ve yabancı etnografik, filolojik ve tarihî kaynaklarına müracaat eden Akçura, millet şuurun Türkler arasında nasıl ortaya çıktığını ve bu şuurun zamanla Türkçülük düşüncesine nasıl dönüştüğünü Türk Dünyası’nın dört bir yanından gösterdiği örneklerle açıklamaktadır. Akçura; Şinasî ve Ziyâ Paşa’dan Ahmet Cevdet Paşa’ya, İsmail Gaspıralı’dan Ziyâ Gökalp’a kadar onlarca tarihî şahsiyeti –aralarında kendisi de dâhil olmak üzere- Türkçülük düşüncesine katkıları çerçevesinde ele almış ve hem eserleri hem de bu şahıslar etrafında teşekkül etmiş dergi, dernek ve diğer toplumsal organizasyonları incelemiştir.
