İnsan Neden Hasta Olur? Hakkındaki Yorumlar

Kitapla ilgili yorumuma başlamadan önce kitabın dar bir okur kitlesine hitap ettiğini ifade etmeliyim. Hastalıkları, dahası insanın psikolojik bileşenlerinin organik/bedensel hastalıklar üzerindeki rollerini merak ediyorsanız; psikosomatik bozukluklara özel bir ilginiz varsa bu kitap sizi cezbedebilir. Aksi takdirde bu alana dair hususi bir ilginiz yoksa kitabın size vereceği şey: “organik hastalıkların oluşum süreçlerinde illa ki hastanın psikolojik arka planını da bir incelemeye tabi tutmalıdır” farkındalığından ibaret olacaktır. Zira eser çoğunlukla psikosomatik bozukluklara ilişkin yapılmış deneylerin, yazılmış vaka/kontrol çalışmalarının ve bunların yorumlamasının bir derlemesi niteliğinde. Kişilerin sağlık sorunlarını değerlendirirken temel bir algoritmik yaklaşım oluşturacak bir tasnifleme yok, çok dağınık bir anlatım ortaya çıkmış ancak doyurucu sayıda örnek var.

Okurken bu tarz bilimsel iddia taşıyan kitapların mühim bir handikapı çıkıyor karşımıza; verilen örneklerin çokluğu bir yerden sonra ortaya konulan iddiayı, diğer tüm nedenleri ihmal edecek kadar çok fazla önemsememize yol açıyor. Hastalıkları oluşturan nedenler arasında psiko-sosyal etmenler büyük rol oynuyor. Ancak günümüz tıbbında, özellikle de kendi ülkemizin adeta bir kaos içeren tababet ortamında bu etmenlere verebileceğimiz önemin çok sınırlı olduğunu, olmak zorunda olduğunu çünkü, bütünlüklü bir değerlendirme için ne vakit ne yeterli iş gücü olmadığını göz önünde bulundurmak gerek. Kitabın sistemi suçlarken sistemin en masum unsuru olan sağlık çalışanlarının kısıtlılıklarını ihmal ederek yargıda bulunduklarını hissettim.

Kitabın amacının zaten bir iddia ortaya koymak ve bunları kanıtlarıyla anlatmak olduğunu bilsek de, sistemin tüm açmazlarını kendi ortaya koyduğu tez ve farkındalıkla çözülebilirmiş ve her şey bundan ibaretmiş gibi göstermesi bir tababet mensubu olarak beni rahatsız etti. Günlük pratiğimizin öyleyse %90’ı çöp gibi bir durum ortaya çıkıyor. İddiasına fazla bağlı kalmış ve haddinden fazla inanmış bir eser olarak düşündüm.

Öte yandan şunu da itiraf etmeliyim ki; kitaptaki vakalar ve onların yaşam öykülerinin duygudurumlarıyla olan ilişkisi beni epey şaşırttı ve etkiledi; üstüne gidildiğinde, vakit ayırıldığında ve hastalar bir başka gözle yeniden ele alınmaya başlandığında bildiklerimizin ötesinde şeyler ortaya çıkabilir. Ancak maliyet/yarar analizi yapacak olursak. Her hasta için ayrılacak bu kadar vakit ve efor; sürekli yaşlanan ve bu nedenle hasta olan dünyayı düşündüğümüzde pek sürdürülebilir gözükmüyor.

Çeviriyi nitelikli buldum; tıbbi terimlere getirilen açıklamalar güzel; kaynakların kitabın sonunda verilmesi de sayfaları dipnota boğulmaktan kurtarmış. İlgilisi için epey tatmin edici bir çalışma olmuş.

Göreceğiniz üzere bu kitabın iki yazarı var: Darian Leader ve David Corfield. Kitabın hiçbir kısmında iki yazarı olduğu hissedilmiyor, bu en iyi detaylarından biri olabilir. Yazarlardan biri psikanalist, diğeri de biyolojik sibernetik alanında uzmanlaşmış bir bilim insanı, akademisyen.

Gelelim kitabın içeriğine. Henüz başındayken, bu kitabın hastalıklar üzerine yaygınlaşmış birtakım yanlış düşünceleri inceleyip, yetersiz çözümlerin ve yanıtsız kalan tedavilerin yerine daha bütüncül araştırmalar sunacağını anlıyoruz. Somatik hastalıkların çeşitli nedenlere bağlı olduğunu, zihinsel süreçlerin ve duygu durumlarının da hastalıkların arka planında ne kadar önem arz ettiğini görüyoruz. Hastalıkların nedenlerine bütüncül bir perspektiften bakmamızı sağlayan “İnsan Neden Hasta Olur?” adlı bu kitap, yine bu hastalıklara tedavi süreçlerinde ve sonrasında bütüncül yaklaşımın ne kadar önemli olduğunu da vurgulamakta.

İlerleyen bölümlerde ise kalp, bağışıklık sistemi, kanser üzerinde duran ve okurunun çeşitli farkındalıklar geliştirebilmesine katkı sunan bu kitap tam anlamıyla herkese hitap ediyor. Tedaviyi uygulayan uzmanın da, tedavi görenin de, yalnızca meraklısının da faydalanabileceği güzel, besleyici ve akıcı bir çalışma.

Hücre düzeyinde olup bitenleri ve hormonları daha yakından tanıyabileceksiniz. Anlatımı anlaşılır. Ayrıca zihin-beden ilişkilerini, anne-çocuk bağlarını, stresin hastalıklar üzerindeki etkilerini, psikoterapiye dair bazı detayları ve daha pek çok konuyu en çok da psikoloji biliminin ışığında aydınlatarak okuruna ulaştırıyor.

Tamamı bilimsel çalışmalara, araştırmalara ve deneylere dayanan bilgilerden oluşan bu kitabı seveceğinize eminim. Bahsi geçen araştırma, makale ve deneyler için sonunda yaklaşık kırk sayfalık bir notlar kısmı da bulunmakta.

Kitapla ilgili notlarımı alabilmek için birkaç ek boş sayfa olması iyi olurdu. Kıyıya köşeye yaza yaza kitapta yer kalmadı. Gelecek baskılarda değerlendirmeleri için yayıncıya notum olsun.

Ayrıca "Beden Kayıt Tutar", "Seninle Başlamadı" gibi kitapları okuyup beğenmiş kişilere “İnsan Neden Hasta Olur?” adlı bu kitabı edinmelerini söyleyebilirim. Sağlıkla alakalı holistik bir rehber. Mutlaka okuyun.