“Nietszche’nin övgüsüne mazhar olmuş” diye bilinen Baltasar Gracian’ın bu kitabı, katolik inancıyla şekillenen bir erdemli hayata bakış kitabı olarak değerlendirilebilir. Bir Nietszche okurunun, alkışlayabileceği yerler olduğu halde, hiç katılmayacağı teşhisler de olacaktır. Nietzsche’nin Gracian’ın bütün yazdıklarını okumadığı, olsa olsa aradaki bazı cümlelere/makalelere sadece “doğru” dediğini düşündürür okura. Aristo’dan başlayarak çağların büyük düşünürlerinin üzerinde düşündükleri ve yazdıkları erdemler hakkında en önemli eserler, Bağdat’tan Maverdi’nin kitabı ve çağdaş bir eser olan Andre Comte Sponville’nin Büyük Erdemler Risalesi’dir. Erdem -yani insan olmak- üzerine kitaplar, erdemli -yani gerçek- insanları düşündürdüğünü, hoşuna gittiğini ve gülümsettiğini de son olarak eklemek isterim.
