E-Dergi

1926’da yayınlanan bu kitap, kişisel finans alanında amerika tarihinde en çok satılan ve yorumlanan kitaplardan birisidir. Bu ünvanı, 1949 tarihli Benjamin Graham’ın Akıllı Yatırımcı’sıyla paylaşmaktadır. Birinci dünya savaşından sonra yüksek bir zenginleşme yaşayan ABD’de, halkın borçlanarak tüketim yapmalarına karşın gelecekleri için nasıl para biriktireceklerine dair, içlerinde kazancının %10’unu her ay biriktir, harcamaları kontrol altına al, fazlasıyla güvenilir yatırım yap, büyük risk alma/kayıplara karşı korun, yaşlılık günleri için sigorta satın al, kendi işine odaklan çalış ve geliştir gibi basit ama milyonlarca kişinin hala yapamadığı 7 yol sunar. Yazar, Babil’in 4000 yıl önceki yaşantısını bir araç olarak kullanır. Özellikle kredi kartlarıyla borç sarmalının içine girmiş kişilerin okumasını öneririm. Henüz Türkiye’de lise/üniversite eğitiminde kişisel finans konusu işlenmemektedir, Finlandiya’da ilkokullarda ev ekonomisi dersi bulunmaktadır.

1897’de Rusya’da yazıldığı gibi sansürle uğrayan bu şaheserin, bir akil insanın ömründe mutlaka okuması gereken eserlerden birisi olduğunu düşünüyorum. Sanatın ve estetiğin ne olduğuna ilişkin bakış açısıyla başlayan bu şaheser, 120 yıl önceki çarpık sanat anlayışının burjuvanın hazları olduğunu iddia eder. Bu çarpık sanatın, orjinal eserleri kopyalamayı da içeren 4 ilke üzerinden hareket ettiğini, gerçek bir sanat eserinde kendine özgülük gibi 3 kritik özellik olduğunu, çarpık sanatın sanat cahili dediği halkın kitapsızlıktan değil, bağnaz din ve yurt sevgisi propagandasıyla kör bırakıldığını o kadar samimi ifade eder ki, bu kitabın da gerçek bir sanat eseri olduğunu düşündürür. Goethe’yi ve Shakespeare’i cümle cümle delilleriyle gösterir çarpma olduklarını Tolstoy. Bu kitap bir şaheserdir, okuyanı uyandırır. Bütün üniversite öğrencilerinin yanı sıra, yönetimle ve inovasyonla ilginenlere de tavsiye ederim (kitaptaki ilkeler başarılı kurumlarla başarısızlar arasındaki farklardır)

Ütopya şaheserlerinden Ütopya, Yeni Atlantis, Güneş Ülkesi 16.yüzyılda sıfır temelli düşünmeyi daha fazla içerirken, Hiçbiryerden Haberler, Begüm'ün Beşyüz Milyon'u gibi Erewhon da 19.yüzyılının sonunda Avrupa sanayi sistemine karşı eleştiri temellidir. Erewhon’da, ilk yapılan yolculukta misyonerliğe, ulaşılan yeni ülkede suç ve cezaya, inanca, bankacılığa, makineleşmeye, doğumdan gelen haklara, Mantıksızlık Üniversitesi üzerinden eğitime, Gereksiz Bilgiyle Mücadele Topluluğu üzerinden yasaklamalara, para ve servete bakış üzerinden servetçi lordlara göndermeler yaparak, 19.yüzyıl sonundaki İngiliz kapitalist ve burjuva sistemini yerin dibine sokar Samuel Butler. Makineler Kitabı adlı bölümde bilinçli makinelerin ortaya çıkıp insan soyunu yok edebileceğini belirterek, günümüzdeki tekillik felsefesini 150 yıl önceden haber verir. Bu kitapla birlikte, çağdaşı Geçmişe Bakış’ı da, bu kitapta olmayan sistem düzeltimi ile ilgili fikirler olduğu için öneririm.

Her kitap değil, gerçek kitaplar yolculuktur, okuyucuyu gezdirir, düşündürür, insanı geliştirir. Dostoyevski, Balzac, Sabahattin Ali, Stefan Zweig bu gerçek kitapların üst örneklerini yazmışlardır. Stefan Zweig, Olağanüstü Bir Gece, Hayatın Mucizeleri, Bir Çöküşün Öyküsü, Satranç gibi kitaplarında sorgulamayı, aramayı, düşündürmeyi tetikler. Kızıl’da, modaya uyup bir gruba ait olarak mutluluk arayan bir öğrencinin, gerçek mutluluğu Olağanüstü bir Gece’deki gibi tesadüf üzerinden değil, mesleği üzerinden bulması anlatılır. Viktor Frankl’ın İnsanın Anlam Arayışı’ndaki birinci anlamı bulan kişi, herşeyi farklı görmeye başlar, Dostoyevksi gibi yeni bir hayat için yemin eder. Hakedilmiş şerefli bir iş, insanı yalnızlıktan kurtarır, topluma ve Allah’a bağlar diyordu Halil Cibran. Kitabın sonunda ise ölüm üzerinden yaşadığı göreceli kısa hayatı değerlendirmesi, bir doktorun ölürken kaleme aldığı Son Nefes Havaya Karışmadan adlı kitabı akla getirir. Kızıl da yaşam gibi kısa ve güzeldir.

Fichte`den okuduğum muhteşem cümlenin tamamını yazıyorum. Bir şeyin keyfini almak, işle gerçekten mutlu olmak için 3 şeyin kritik olduğunu söyler Fichte: 1. tarihsel gelişimini bilmek, 2. felsefesini bilmek, 3. felsefi tarihini/gelişimini bilmek. Dehşet cümledir. (Alman İdealizm'inin Farabi etkisiyle ortaya çıktığını düşündüğüm için Farabi'de aradım aynı yönlendirmeyi, okuduklarımda henüz göremedim) Fichte'nin veya o yıllardaki herhangi bir düşünürün kaçırdığı nokta ise şudur: bunları yapabilmesi için bir kişinin, özgür olması gerekmektedir. Bunun karşılığı da Erich Fromm'da vardır. Yaşamak bir Sanattır veya Kendini Savunan İnsan'a bakabilirsiniz.