E-Dergi

Kitleler Psikolojisi adlı topluluk psikolojisi üzerine ilk şaheserlerden biri sayılabilecek kitabında bir topluluğun oluşma nedenlerini ve psikolojilerini kategorize eden Gustave Le Bon’un, 1789’daki Fransız İhtilali üzerine tezidir bu kitap. Fransız İhtilali’nin nasıl başladığı, nasıl devam ettiği, Fransız meclisinde her gelenin öncekileri giyotine yolladığı Terör dönemindeki psikolojilerin nasıl evrildiğine dair mantıklı bir açıklama geliştirilememiştir. Fransız İhtilali’nden yaklaşık 100 sene sonra, olayları görmemiş ve yaşamamış Gustave Le Bon’un, duydukları ve okuduklarıyla oluşturduğu bir tezdir bu kitap. Yani, herhangi bir devrimin gelişimi olarak değil, Fransız İhtilali’ne dair bir tez olarak okunmalıdır. Meraklılara öneririm. (Yan bilgi: Jefferson’un Paris’te amerikan büyükelçisi sıfatıyla yazdığı mektuplar, olaylarda -kurulmakta olan- ABD tetiklemesi olduğu şüphesini çıkartmıştır)

Kitabın orjinal ismi “Kişi Olmaya Dair: Bir terapistin psikoterapiye dair görüşleri”dir. Yani, kitap bir insanın nasıl insan olabileceği ile ilgili değildir, psikoterapi’nin insana katabileceği değerlerle ilgili yazarın görüşleridir. Viktor Frankl’ın İnsanın Anlam Arayışı, Erich Fromm’un Sevme Sanatı ve diğer kitapları, Rainer Funk’un Ben ve Biz’i, Andre Comte Sponville’nin Büyük Erdemler Risalesi’ndeki gibi kendi hayatını sorgulayarak kendini geliştirmek ve mutluluk isteyen bir okuyucu için yazılmamıştır. Psikoloji öğrencileri için psikoterapi’nin artılarını eksilerini, amerikan psikoterapisi gözüyle okumak için yazılmıştır. (Bu konuda da en ufuk açıcı kitaplar Alman psikoloji kitaplarıdır)

Elinde gerçek bilgiler olan ve eleştirel düşünebilen bir akil insanın, tamamen çocukça bulacağı, inanılması güç delillerle farklı kültür ve dinlere sahip medeniyetlerin çatışacağına dair bir teorinin olduğu, 1990-2000’lerin çok popüler kitaplarından birisidir. Kitabın, Francis Fukuyama’nın “tarihin sonu, son insan” kitabına bir cevap niteliği taşıdığı iddia edilmektedir. 1993’te yazılan bu kitapta, dünyayı Batı ve diğerleri (İslam, Budist, Ortodox gibi din temelli diğer ülkeler) olarak ayırmış, ve bile bile yalan yanlış verilerle Batı’nın diğer medeniyetler tarafından tehdit edileceğini iddia etmiş, esasında 2001’i ve sonrasındaki katliamları haber vermiştir. Son 30 sene, bu kitabın ısmarlama bir kitap olduğunu ve Fukuyama’nın analizinin daha doğru olduğunu ispatlamıştır. Amerikadan çıkan sosyolojik tezlerin bu şekilde okunmasının en önemli örneklerinden olduğu için bu bakış açısıyla okunabilir.

Makyavelli’nin en önemli üç eseri Askerlik Sanatı, Medici’lere yaranma ve dalkavukluk yazısı olan Prens/Hükümdar, ve bu Söylevler’dir. Rönesans sonrası, Batının peygamberi Dante’yse, yönetim bilimcisi Makyavelli’dir. Bu kitap, hem Dante’nin Monarşi adlı kitabında yazdığı gibi Roma’nın güya tanrı tarafından dünyaya gönderilmiş olduğuna, hem de Prens’teki gibi güya tanrı tarafından atanan monarkın halkı nasıl yönetmesi (genel olarak aldatması) gerektiğine dair izler taşır. Rönesans döneminde büyük hırsızlık müesseseleri olan para arzını ve bankacılığı kurumsallaştıran Medici’lerin, halkı nasıl yönetmeleri gerektiğine dair (ve ilginçtir ki okuduğunuzda günümüzde de görebileceğiniz) pratikler içerir. Eleştirel düşünme gücüne sahip, batıyı ve batılı anlamak isteyen bütün okurlara tavsiye ederim.

Gelmiş geçmiş en önemli strateji ve yönetim kitaplarından birisidir. Diğerleri, Sun Tzu’nun, De Saxe’ın, Jomini’nin ve Clausewitz’in savaş sanatı üzerine kitaplarıdır. Askerlik Sanatı kitabı, Makyavelli’nin, Medici’lere yaranma ve dalkavukluk yazısı olan Prens/Hükümdar’dan farklıdır ve tanıtımında yazmayan çok büyük bir önemi vardır. Bağdat’tan alınan matematik, kimya, fizik, yönetim gibi kritik ilimlerin bilgilerini Latinceye çevirmiş, ticaret ve savaş taktikleri konusunda çok üst düzeye çıktığı için büyük güç sahibi olarak Cenova, Venedik, Floransa, Roma, Milano, Napoli, Vatikan gibi bağımsız cumhuriyetlere bölünmüş ve kendi aralarında sürekli savaşlar üreten İtalya’da, yenilmez bir ordu kurulması için Roma İmparatorluğu’nun savaş taktiklerini araştırıp yeniden canlandırılması için özetleyen Makyavelli’nin kitabıdır bu. Bütün yönetim/strateji kitaplıklarının olmazsa olmazı olarak değerlendiriyorum.