Kaygısız Beyin & Beyninizi Dönüştürerek Kaygı, Panik ve Endişeden Kurtulmanın Yolları Hakkındaki Yorumlar

Ülke olarak zor günlerden geçtiğimiz bir dönemde, “Kaygısız Beyin” kitabının ilgilisine sunulması gayet yerinde olmuş. Özellikle pandemi dönemiyle beraber ortaya çıkan, sosyal konumu ne olursa olsun, insanlardaki kaygılar belirgin bir şekilde artmıştır.

Kaygılı insanlar o kadar çoğaldı ki, neredeyse herkes birbirine telkinler de bulunmaya başladı. Pandemi şartlarının getirdiği kaygılardan aslında hiç etkilenmeyen kimi insanlar, başkaları için kaygılanır oldu. Buna şahidim. Örnek olarak, kepenklerini indiren esnafın şu an ne yaptığını merak edenler azımsanmayacak sayıda olduğuna emin olabilirsiniz.

En meşhur kaygılı insan olarak Yaşar Kemal’i biliyorum. Bazen de tuhaf buluyordum kaygısını. Böyle bir romancı nasıl olurda ölünceye kadar “araba çarpma” korkusuyla yaşamıştır diye de kendi kendime sorguladığım da olmuştur.

“Kaygısız Beyin” kitabı da aslında çok bildik bir örnek ile okurunu selamlamakta. Evden çıktıktan sonra “acaba ocağın altını kapattım mı?” diye merakta kalanları anlatmakla başlıyor kitap. İlk başta klasik kişisel gelişim kitabı gibi dursa da, aslında öyle olmadığını sayfaları çevirdikçe anlayabiliyorsunuz. Kitabın yazarları alanında uzman ve bilinen isimler. Söz konusu çalışmalarına pratikten aldıkları tecrübelerini aktarırken, bilimsel anlamda yapılan son çalışmaları da ihmal etmemişler. Meseleye yaklaşımları, her okurun rahatlıkla kavrayabileceği üslupla anlatılmış ve bunda da çevirmenin önemli ölçüde katkısı da göz ardı edilmemelidir.

Beynimizin kaygılara etki eden bölümlerinin tane tane anlatıldığı kitap vücudumuzu nasıl kontrol altına alacağımızı da tarif etmektedir. Okumayanlar için tuhaf gelebilir ama birçok kişinin bunu başaracağına eminim. Bu kitapta tavsiye edilen egzersizlerle, kişinin kaygılarından kurtulma ihtimalinin de yüksek olduğunu söyleyebilirim. Kitap kurtları iyi bilir. Hani derler ya; “bir kitap hayatınızı değiştirebilir.” İşte, “Kaygısız Beyin” de onlardan sadece biridir.

Psikoloji uzmanlarından uygulanabilir bir öz yardım kitabı mı? Fazlası var, eksiği yok. Bu kitabı piyasadaki benzerlerinden ayıran bazı detaylar üzerinde durmaya değer. Öncelikle bu kitap; kaygının oluşumunu bilimsel gerçeklerle ele aldığını kaynak belirtmekten çekinmeden yazıldığı için önemli. Bunun yanı sıra dili anlaşılır, okuru koparmıyor. Anlatım örnekler ve hikayelerle zenginleştirilmiş. Bundan yirmi yıl öncesine kadar bilinmeyenler şimdi bu kitapla bize gündelik hayatta basit uygulamalar şeklinde sunularak farkındalık kazandırıyor ve dönüşüm imkanı sağlıyor. Kitap, kaygı bozukluğunun anatomisini deşifre ediyor. Kaygının kaynağını ve çeşitlerini öğretiyor. Beynin ilgili bölümlerinin kaygıyı oluşturmadaki rollerini örneklerle açıklıyor. Amigdala ve kortekste işlenen bilgilerin, belleklerinde tutulanların kaygıyı nasıl tetiklediğini anlatıyor. Bu sayede okur, duygu ve düşüncelerini anlamlandırma imkanı buluyor. Duygu ve düşüncelerimize dair iç ve dış tetikleyicileri tanımamıza, “o an”ların farkına vararak olayların karşısında vereceğimiz tepkilerin yeniden programlanmasına yardımcı oluyor.

Kaygı bozukluğu başta olmak üzere, panik ataklar ve korku anlarında beynin nasıl işlediğini ve hücresel yapıda kurulan bu bağlantıların nasıl değiştirilebileceği, böylelikle olaylar karşısında düşünce yapımız ve tutumlarımızla kendimizi nasıl dönüştürebileceğimizi bize anlaşılır biçimde aktarıyor.

Uzun zamandır düzenli yoga ve mindfulness meditasyon pratiği deneyimleyen birisi olarak eklemeliyim ki, bu kitap gerek pratiklerime gerekse gündelik hayattaki duygu, düşünce ve davranışlarıma yeni bir farkındalık kazandırdı.

Uzmanlara, danışanlara, mindfulness meditasyon ya da yoga eğitmenlerine, nöroloji ve psikolojiye ilgi duyanlara; beynin işleyişini merak eden, duygu ve düşüncelerini keşfetmek isteyen herkese öneririm.

Acayip bir evrende yaşıyoruz. Yaşamımız boyunca her şeye anlam veremesek de sahip olduklarımızla mutlu olma gayretindeyiz. Bazen niçin üzüldüğümüze bazen de karşımızdaki kişinin bize karşı takındığı olumsuz tavra bir anlam veremeyiz. Çoğunlukla aradığımızı bulamamaktan yakınırız. Bir mutlu an yakalasak da çok uzun sürmez. Tam “unumu eledim, eleğimi astım, biraz huzur bulayım” düşüncesinin avuntusuyla zaman geçirirsiniz, hastalıklar kapıyı çalar ve davranış sorunları, psikolojik rahatsızlıklarla tanışabilirsiniz.
Bu sorunları tanımlamak istersek; kaygı, korku, heyecan, kuşku, panik, endişe, öfke, tedirginlik ve güvensizlik olarak kısaca özetleyebiliriz. Bu türden bir sorunla karşılaşan insan, çoğunlukla, hastalığını kabullenmek istemez. Başkasına da anlatmaktan çekinir. “deli” yerine konulacağı endişesiyle de psikolog veya psikiyatriste danışmayı kabul etmez. Çoğunlukla ve zorlamayla yakınları tarafından hekime götürülürler. Oysaki bu durum, her insanın başından geçebilecek olağan bir haldir. Danışanlarına tedavi yöntemi uygulayan bir psikolog bile aynı sorunlarla karşılaşabilir. Bu alanda yazılmış akademik ve mesleki anı kitapları bu örneklerle doludur. Hiç vakit kaybetmeden ve endişeye kapılmadan, bu alanın uzmanına danışmak, sorunun daha da büyümeden çözüme kavuşmasını sağlayacaktır.
Yukarıda sıraladığımız sorunlar ortaya çıktığında; vücudumuzda da fizyolojik belirtilerini hissederiz. Bunlar: nabız artışı, terleme, kas gerilmesi, ağız kuruluğu, burun kanaması, göz/dudak/yüz mimiklerinde ve ses tonunda değişiklikler şeklinde kendini gösterebilir.
Bu kitap okuruna; bu tür psikolojik sorunların detaylı tanımını yaptığı gibi, kaygı ve endişeden kurtulmanın yöntemlerini de anlatmaktadır. Ayrıca insan psikolojisi hakkında detaylı bilgi edindiğimizde, karşımızdakinin olağandışı tavırları karşısında daha anlayışlı ve yapıcı davranma yeteneği kazanmış oluruz. Her olumsuzluktan, şahsi bir tavır algısı/alınganlığı yaratanlar; sorun bir iken ikiye katlamış oluyorlar. Bundan dolayıdır ki; farklı meslek sahiplerinin de davranış bilimleri alanında yeterli bilgiye sahip olmaları, mesleki verimliliği ve toplumsal kaliteyi artıracaktır.
Bu alanda pozitif enerji ve insani frekansı yakalayabilenler; evrensel bütünlük içerisinde tüm canlılarla barışık yaşama yetisine sahip olacaklardır. Hayvanların da kendi aleminde duygu ve yargıları vardır. Bir kedinin gözlerine bakarak, sevmenize izin verip vermeyeceğini kestirebilirsiniz. Kuyruk sallayan sevimli bir köpek, sizinle duygu frekanslarının uyuştuğunun sinyalini veriyordur.
216 sayfalık bu kitabın tüm psikolojik bilgi ve yöntem öğrenme taleplerinize yol gösterici, bu alanda okuyacaklarınız arasında bulunması gerekenlerden olduğunu belirtmeliyim.
Birinci bölümde; kaygının kökeni incelenmekte, beynimizin bölümlerinden amigdala ve korteksin bu süreçteki etkisinin ne olduğu açıklanmaktadır.
İkinci bölümde; amigdala kaynaklı kaygının kontrolü için öneriler sunulmaktadır.
Üçüncü bölümde ise korteks kaynaklı kaygıların kontrol süreci ve tedavi yöntemleri önerilmektedir.
Beynin devrelerinden kaynaklanan ve bu devreler tarafından sürdürülen kaygı kalıplarını değiştirmek için açık ve anlaşılır öneriler bulunmaktadır. “Görüldüğü gibi, bazı bilim insanları da dahil olmak üzere, birçok kişinin öne sürdüğünün aksine, beynimiz sabit ve değiştirilmez bir yapı değildir. Beynimizdeki yapılar sadece sahip olduğumuz genlerle değil, deneyimlerimiz, düşünce ve davranış biçimlerimizle de şekillenmiştir."(sf.19)
ABD’de 2005 yılında yapılan bir çalışmaya göre, yaklaşık kırk milyon yetişkinin psikolojik kaygı bozukluğu yaşadığı belirtilmektedir.(sf.25) Toplam nüfusa göre bu sayı, kaygı verici bir boyuttadır.
Önerdiğim bu kitap; beyninizde oluşan kaygı ve buna bağlı olumsuz duygu durumlarının keşfinde size rehberlik yapacak ve bu kaygılarla nasıl baş edeceğinizi öğretecektir.