ŞAHESER. Her kitaplıkta, her rasyonel insanda bulunması gereken bir KLASİK.
Bu kitap için yapılan yorumları okudum, ve oldukça şaşırdım. Bu kitabı daha doğru anlatmak için kitabın bazı özelliklerinden bahsetmek istiyorum:
1. Bu kitap Hz. Musa (AS)'dan 600 sene sonra, M.Ö. 1400-1500ler gibi yaşadığı düşünülen Sokrates'e ait olan diyalog'ların öğrencisi Eflatun (Platon) tarafından kaleme alınmasıyla oluşmuştur. Önemi nedir? Hz. Musa (AS) ilk ilahi büyük dini enformasyon paylaşımının yaygınlaştığı bir dünyaya peygamber olarak indirmiştir. O zaman 2 merkez vardı: 1. iskenderiye, 2. atina site devletleri. İskenderiye'de M.Ö. 2000'de olan bilginin M.Ö. 1400 yıllarında Atina'ya ulaştığı, ve bu kitabın o etki ile kaleme alındığı bazı düşünürler tarafından dile getirilmiştir. Zamansal önemi ise, Atina'da felsefe'nin ve rasyonel düşünmenin en büyük vasıf sayıldığı o günlere ait, muhteşem bir anıdır.
2. Kitap bir ütopya'dan değil, M.Ö. 1400 yılında mantıklı düşünmeyi öğrenmiş bir kişinin, devletlerin yükseliş ve çöküşlerine ilişkin geliştirdiği teorilerinden bahseder. İlginç bulmadığım ama bazı kişilere ilginç gelen nokta ise, bu teorilerin hepsinin doğru çıkmasıdır. Yani, devletler Eflatun'un o zaman düşündüğü şekilde gelişip, aynı çizdiği şekilde ölmüşlerdir. (örneğin V.Mehmet Reşat'ın II.Abdulhamid'den sonra filistin topraklarını yahudilere açması ve Osmanlı İmparatorluğunun sonunu hazırlaması gibi). başka bir bilgi ise Amerikan devleti anayasasının bazı maddelerinde bu kitaba refere edildiğidir. Bu kitabın içinde ideal bir devletin nasıl olabileceği de teorik olarak yazılmıştır. Türkiye'deki köy enstitüleriyle, veya bazı hristiyan ve islam cemaatlerinin hizmet felsefeleriyle -kavramsal olarak- paraleldir.
3. Bu kitabı bir felsefe kitabı olarak görmeyen çok sayıda filozof vardır. Çünkü bu kitapta hayat nedir? sorusuna cevap aramak yerine, pekçok konuda (örneğin doğru nedir? yanlış nedir? devlet nedir?) o zaman daha önce sorulmamış soruların cevapları mevcuttur. Oysa, Aneximenes, Anaximondros gibi o devrin filozofları hayat kaynağı nedir? gibi sorularla uğraşmıştı. Bu kitabı felsefe kitabı olarak görmeyenlerin bir kısmı, bu kitaptaki bilgilerin Tevrat'tan etkilenerek hazırlandığı görüşünü de savunmaktadır.
4. Bu kitap bir diyaloglar kitabıdır. Bir mantık yürütme kitabıdır. Günümüzde gerek özel gerekse kamu organizasyonlarında en hastalıklı süreç, karar verme mekanizmasıdır. Kamuyu bir yere kadar anlayabiliriz, ancak özel sektörde, milyon dolarlık markaları olan şirket patronları, şirketlerine alınacak bir cihaza bile müdahale etmekte, hiçbir kararı çalışanlarına bırakmamaktadır. Bunun bir nedeni pekçok patronun, delegasyon yapamamaları ve vakitlerinin kıymetlerini bilmemeleridir, ancak diğer nedeni ise, maalesef pekçok çalışanın karar almayı, bir projeyi, bir rakip faaliyetini, bir makroekonomik gelişmeyi nasıl sorgulayacaklarını, yorumlayacaklarını, ve alternatif çözüm geliştirmeyi bilmemeleridir. Bu kitap ise mantıklı düşünme hakkındadır. Bu derde ilaçtır. Liselerde ve üniversitelerde not verilmeden, devam mecburiyeti olan bir ders olarak bu kitap okutulmalıdır, veya okunmalıdır.
Devlet'in, gelecekte iyi bir kariyer yapmak isteyen bir üniversite mezununun 100% okuması gereken, sıkılmak şöyle dursun, her diyaloğu anlamaya çalışmasının farz olduğu bir kitap olduğunu düşünüyorum. Bırakın 100 temel eseri, bir müslümanın Kur'an'dan sonra okuması gereken en önemli kitaplardan birisidir. Yalnız bu kitabı okuduktan, ve düşünme/sorgulama yetisi kazandıktan sonra Kur'an'ı tekrar okumakta fayda görüyorum, görmediğiniz anlamları görür duruma gelebilirsiniz. Said Nursi'nin Risaleler'ine yarı-benzer bir şekilde saf mantığı ön plana çıkartan bu kitaptan potansiyel olarak alabileceğiniz eğitimin karşılığını bir üniversite eğitimiyle bile değişmek istemeyebilirsiniz.
Ben çok eski bir Sabahattin Eyüboğlu tercümesini okumuştum. Sanırım piyasada artık değişik tercümeler var. Ben hiç sıkılmamıştım kitabı okurken, belki 1-2 tercümeyi/sadeleştirmeyi karşılaştırabilecek bir Kitapyurdu okuyucusu en iyi ve en doğru sadeleştirme konusunda yardımcı olabilir.